دیابت بی مزه چیست و چه علائم و عوارضی دارد؟

دیابت بی‌مزه، شرایطی نادر اما جدی است که تعادل مایعات بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. نتیجه ظهور این بیماری در بدن نقص هورمونی بوده که دفع بیش از حد آب و بروز عطش شدید و تکرر ادرار را به همراه دارد. این علائم شاید به نظر ساده باشند، اما می‌توانند نشان دهنده یک اختلال عمیق‌تر در تنظیمات بدنی باشند. در این مقاله بررسی خواهیم کرد که دیابت بی مزه چیست و چه عوارض و علائمی دارد تا درک بهتری از چالش‌ها و راه‌کارهای موجود برای مبتلایان فراهم آوریم.

دیابت بی مزه چیست؟

دیابت بی مزه چگونه ایجاد میشود؟ دیابت بی‌مزه یک اختلال هورمونی است که در آن بدن قادر به تنظیم میزان آب موجود در خود نیست. این بیماری ناشی از نقص در تولید، ذخیره‌سازی یا پاسخ به هورمون وازوپرسین است که به نام هورمون ضد ادراری نیز شناخته می‌شود. وازوپرسین در تنظیم میزان آب بدن نقش اساسی دارد و به کلیه‌ها دستور می‌دهد تا میزان آبی که از طریق ادرار دفع می‌شود را کنترل کنند. بنابراین، دیابت بی‌مزه باعث می‌شود که بیماران دچار تشنگی شدید و مکرر شوند و مقادیر زیادی ادرار تولید کنند که این حالت می‌تواند به کاهش حجم آب بدن و خطرات مرتبط با کم‌آبی یدن منجر شود. 

همچنین باید اضافه کنیم که دیابت بی مزه در بارداری نوع خاصی از دیابت بی‌مزه است که ممکن است در دوران بارداری برای برخی از زنان ایجاد شود. این بیماری ناشی از تغییرات هورمونی است که در بدن زنان باردار رخ می‌دهد و می‌تواند به طور موقت باعث نقص در تولید، ذخیره‌سازی یا پاسخ به هورمون وازوپرسین شود.

ابتدا ممکن است فکر کنید این اختلال مرتبط به میزان قند خون و بیماری دیابت شیرین است. اما نام این اختلال به خاطر میزان زیاد ادرار و دفع آب گذاشته شده و ارتباطی با قند خون ندارد.

انواع دیابت بی مزه

حال که بررسی که دیابت بی مزه چیست باید با انواع آن آشنا شویم. دیابت بی‌مزه در دو نوع اصلی رخ می‌دهد که علل و مکانیزم مختلفی دارند و هر دو نوع موجب می‌شوند که بدن قادر به حفظ تعادل طبیعی آب نباشد:

دیابت بی مزه مرکزی (نوروژنیک)

این نوع از دیابت بی‌مزه ناشی از مشکلات مرتبط با تولید، ذخیره‌سازی یا آزادسازی هورمون وازوپرسین (هورمون ضد ادرار) است. این هورمون توسط هیپوتالاموس تولید و در هیپوفیز ذخیره می‌شود. اختلال در هر یک از این فرآیندها می‌تواند باعث شود که کلیه‌ها نتوانند آب را به درستی جذب کنند. علل معمول این اختلال شامل آسیب به هیپوتالاموس یا هیپوفیز می‌شود.

دیابت بی‌مزه کلیوی (نفروژنیک)

در این نوع، هیپوتالاموس و هیپوفیز به درستی عمل می‌کنند و مقادیر کافی وازوپرسین تولید می‌شود، اما کلیه‌ها به این هورمون ضد ادرار واکنش نشان نمی‌دهند. این مسئله می‌تواند به دلیل اختلالات ژنتیکی، بیماری‌های کلیوی یا اثرات جانبی ناشی از داروهای خاص باشد. کلیه‌ها در این حالت نمی‌توانند آب را حفظ کنند و مقدار زیادی ادرار رقیق تولید می‌کنند. در نتیجه تعداد دفعات ادرار در افراد دیابتی افزایش چشمگیری پیدا می‌کند.

آیا در دیابت بی مزه میزان قند خون بالا است؟

نکته قابل توجه آن است که در دیابت بی‌مزه میزان قند خون بالا نیست. همانطور که گفتیم دیابت بی‌مزه به دلیل مشکلات مربوط به تولید یا پاسخ به هورمون وازوپرسین رخ می‌دهد، که این هورمون تنظیم‌کننده میزان آب بدن است که در نتیجه، این اختلال تاثیری بر میزان قند خون ندارد و مشکل اصلی در آن، کنترل نامناسب آب بدن و تعادل مایعات است. بنابراین این اختلال هیچ ارتباطی با میزان قند خون و دیابت شیرین ندارد. 

بیشتر بخوانید: راهنمای جدول قند خون بزرگسالان

تفاوت بین دیابت شیرین و بی مزه

برای مقایسه دیابت شیرین و بی مزه باید گفت که دیابت شیرین و دیابت بی‌مزه دو اختلال متفاوت با علت‌ها، علائم و روش‌های درمان مختلف هستند. درک تفاوت‌های این دو بیماری اساسی است تا افراد و متخصصان بهداشتی بتوانند تشخیص دقیقی داشته باشند و درمان مناسبی انجام شود.

دیابت شیرین

دیابت شیرین، که معمولا فقط به عنوان دیابت شناخته می‌شود، یک اختلال متابولیکی است که در آن بدن نمی‌تواند به طور موثر از گلوکز موجود در خون استفاده کند. این بیماری به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:

• دیابت نوع ۱: که در آن بدن انسولین کافی تولید نمی‌کند زیرا سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس را نابود می‌کند.
• دیابت نوع ۲: که در آن بدن به انسولین تولید شده پاسخ کافی نمی‌دهد و پانکراس انسولین کافی تولید نمی‌کند.

دیابت بی‌مزه

دیابت بی‌مزه یک اختلال هورمونی است که به دلیل نقص در تولید، ذخیره یا عملکرد هورمون ضد ادراری ایجاد می‌شود که در نتیجه دفع بیش از حد آب از کلیه‌ها و افزایش تولید ادرار به وجود می‌آید. دیابت بی‌مزه به دو نوع اصلی مرکزی و کلیوی دسته‌بندی می‌شود.

بیشتر بخوانید: بیماری کتواسیدوز دیابتی چیست؟

علائم دیابت بی مزه چیست؟

علائم دیابت بی مزه در بزرگسالان و کودکان مشابه است و دیابت بی‌مزه علائمی دارد که بیشتر ناشی از از دست دادن حجم زیادی آب بدن است. از علائم دیابت بی مزه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تشنگی شدید

• ادرار مکرر و فراوان

• خستگی و ضعف عمومی

• اختلال در خواب

• تغییرات خلقی مانند تحریک‌پذیری

• کاهش وزن

• پوست خشک و خارش‌دار

نشانه های دیابت بی مزه

دلایل ابتلا به دیابت بی مزه چیست؟

دلایل ابتلا به دیابت بی مزه چیست؟ چه چیزی باعث می‌شود یک نفر به این مشکل دچار شود؟ همانطور که گفتیم دیابت بی‌مزه به دو نوع اصلی دیابت بی‌مزه مرکزی و دیابت بی‌مزه کلیوی دسته‌بندی می‌شود که دلایل ابتلا به هریک از آن‌ها متفاوت است. در ادامه هریک را به صورت مجزا مورد بررسی قرار خواهیم داد:

دلایل ابتلا به دیابت بی‌مزه مرکزی

• آسیب دیدگی سر: ضربه به سر می‌تواند به هیپوفیز آسیب برساند.
• عمل جراحی مغز: که دیابت بی مزه بعد از عمل هیپوفیز می‌شود.
• تومورها: تومورهایی که در نزدیکی هیپوفیز رشد می‌کنند.
• عفونت‌ها یا التهابات: مانند مننژیت یا انسفالیت که می‌تواند به بافت‌های مغزی آسیب برساند.
• بیماری‌های خودایمنی

دلایل ابتلا دیابت بی‌مزه کلیوی

• بیماری‌های ژنتیکی: نقص‌های ژنتیکی که می‌توانند به نحوه پاسخ کلیه‌ها به ADH آسیب برسانند.
• بیماری‌های کلیوی مزمن
• مسمومیت با لیتیوم یا داروهای دیگر: برخی داروها می‌توانند به قسمت‌هایی از کلیه‌ها که وازوپرسین را پردازش می‌کنند، آسیب برسانند.

بیشتر بخوانید: بیماری کمای دیابتی چیست؟

عوارض دیابت بی مزه

عوارض دیابت بی مزه چیست؟ آیا دیابت بی مزه خطرناک است؟ دیابت بی‌مزه می‌تواند باعث چندین عارضه جانبی شود که ممکن است بر کیفیت زندگی فرد تاثیر بگذارد و در صورت عدم مدیریت مناسب، می‌تواند منجر به مشکلات جدی‌تر سلامتی شود. در ادامه برخی عوارض دیابت بی مزه را مورد بررسی قرار خواهیم داد:

• کم آبی بدن

از دست دادن حجم زیادی آب بدن به دلیل دفع بیش از حد ادرار می‌تواند منجر به کم‌آبی شدید شود. کم‌آبی مزمن می‌تواند باعث خشکی پوست، سرگیجه، خستگی، و در موارد شدید، ضعف عمومی و شوک شود.

• عدم تعادل الکترولیت‌ها

بیماری دیابت بی مزه ممکن است باعث اختلال در تعادل الکترولیت‌ها شود، به ویژه سدیم و پتاسیم که برای عملکرد طبیعی سلول‌ها، عضلات و اعصاب ضروری هستند. عدم تعادل می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند خستگی، ضعف، تشنج و در موارد شدید باعث کما شود.

• مشکلات خواب

تکرر ادرار شبانه می‌تواند باعث برهم خوردن الگوهای خواب شود و باعث خستگی روزانه و اختلال در عملکرد روزمره شود.

• مشکلات رشد در کودکان

دیابت بی مزه در اطفال ممکن است نارسایی در رشد را به وجود آورد که این امر نتیجه کم آبی مزمن و اختلال در تعادل مواد مغذی است.

• سنگ‌های ادراری و عفونت‌های مکرر

تولید حجم زیادی ادرار رقیق می‌تواند باعث تشکیل سنگ‌های ادراری شود و خطر عفونت‌های مجاری ادراری را افزایش دهد.

تشخیص دیابت بی مزه

تشخیص دیابت بی مزه اغلب از طریق ارزیابی علائم بالینی، تست‌های آزمایشگاهی و برخی از آزمایش‌های تخصصی صورت می‌گیرد. فرایند تشخیص با بررسی سابقه پزشکی فرد، علائمی مانند تشنگی شدید و ادرار مکرر و سپس با انجام آزمایش‌های خون و ادرار برای ارزیابی سطح الکترولیت‌ها، کارکرد کلیه‌ها و غلظت ادرار شروع می‌شود.

یکی از تست‌های تشخیصی کلیدی، آزمایش تحمل آب است که در آن بیمار مقادیر زیادی آب می‌نوشد و پزشکان میزان و سرعت دفع ادرار را بررسی می‌کنند. در ادامه، آزمایش تحریک وازوپرسین ممکن است انجام شود که در آن به بیمار هورمون مصنوعی وازوپرسین داده می‌شود تا پاسخ بدن را بررسی کنند. اگر ادرار فرد پس از تجویز وازوپرسین غلیظ‌تر شود، نشان‌دهنده دیابت بی‌مزه مرکزی است، در حالی که عدم وجود تغییر در غلظت ادرار می‌تواند نشان‌دهنده دیابت بی‌مزه کلیوی باشد.

گاهی اوقات، انجام تصویربرداری پزشکی از مغز نیز برای بررسی هیپوتالاموس و هیپوفیز ضروری است، به ویژه اگر علت مشکوک به ناهنجاری‌های ساختاری یا تومورها باشد. با توجه به نتایج این آزمایش‌ها، پزشک می‌تواند تشخیص دقیقی ارائه دهد و درمان مناسبی را توصیه کند.

برای خرید نوار تست قند خون با قیمت سهمیه‌ای هستید، می‌توانید از فروشگاه تجهیزات پزشکی زیمانو اقدام کنید.

روش های درمان دیابت بی مزه

آیا دیابت بی مزه درمان قطعی دارد؟ درمان دیابت بی مزه بستگی به نوع و شدت بیماری دارد. هدف از درمان کنترل علائم و جلوگیری از عوارض ناشی از کم‌آبی و عدم تعادل الکترولیت‌ها است. در ادامه روش‌های درمان دیابت بی مزه را مورد بررسی قرار خواهیم داد:

درمان دیابت بی‌مزه مرکزی

دسموپرسین: این دارو نسخه مصنوعی وازوپرسین است به عنوان اسپری دیابت بی مزه شناخته می‌شود که به صورت اسپری بینی بوده ولی به صورت قرص یا تزریق نیز تجویز می‌شود و به کاهش تولید ادرار و کنترل تشنگی کمک می‌کند. دسموپرسین به تنظیم حفظ آب در بدن کمک کرده و نیاز به نوشیدن مایعات زیاد را کاهش می‌دهد و درمان جدید دیابت بی مزه مرکزی است.

درمان دیابت بی‌مزه کلیوی

این نوع از دیابت بی‌مزه به دسموپرسین پاسخ نمی‌دهد، بنابراین رویکردهای درمانی متفاوتی باید برای آن در نظر گرفته شود:

• درمان دیابت بی مزه در خانه و تغییرات رژیم غذایی: محدود کردن مصرف نمک و پروتئین می‌تواند به کاهش میزان ادرار کمک کند، زیرا هر دو ماده می‌توانند میزان ادرار را افزایش دهند.
• داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی: داروهایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن می‌توانند به کاهش تولید ادرار کمک کنند، اما باید با احتیاط و تحت نظر پزشک مصرف شوند.
• دیورتیک‌های تیازیدی: این داروها برای درمان فشار خون بالا تحت عنوان بهترین دارو برای فشار خون بالا استفاده می‌شوند اما در مورد دیابت بی‌مزه کلیوی، می‌توانند به کاهش حجم ادرار کمک کنند.

رژیم غذایی برای دیابت بی مزه

آیا می‌دانید بهترین رژیم دیابت بی مزه چیست؟ داشتن یک بهترین رژیم غذایی دیابتی می‌تواند به کاهش علائم و پیشگیری از عوارض کمک کند. همکاری با یک متخصص تغذیه می‌تواند به افراد مبتلا به دیابت بی‌مزه کمک کند تا یک برنامه غذایی مناسب و متعادل برای کنترل بیماری خود تهیه کنند. برای این رژیم باید پرهیز غذایی دیابت بی مزه را در نظر بگیرید که در ادامه آن را بررسی می‌کنیم:

• کاهش مصرف نمک

• محدود کردن پروتئین‌

• افزایش مصرف غذاهای غنی از فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و غلات
• نظارت بر مصرف مایعات

آیا روشی برای پیشگیری از دیابت بی مزه وجود دارد؟

پیشگیری مستقیم از دیابت بی‌مزه به‌صورت ممکن نیست، به‌ویژه زمانی که این بیماری به دلایل ژنتیکی یا به عنوان نتیجه‌ای از شرایط خاص پزشکی مانند تومورهای مغزی، جراحی‌ها یا بیماری‌های خودایمنی رخ می‌دهد. با این حال، برخی از استراتژی‌های پیشگیرانه می‌توانند به کاهش خطر توسعه دیابت بی‌مزه یا مدیریت بهتر شرایط زمینه‌ای کمک کنند. از آنجایی که دیابت بی‌مزه می‌تواند ناشی از آسیب به هیپوتالاموس یا هیپوفیز باشد، حفاظت از سر در برابر آسیب‌ها، به ویژه در فعالیت‌های ورزشی یا حرفه‌ای که خطر آسیب دیدگی سر بالا است، مهم است. استفاده از تجهیزات حفاظتی مناسب مانند کلاه ایمنی می‌تواند در پیشگیری از این نوع آسیب‌ها مفید باشد.

برای افرادی که بیماری‌های خاصی دارند که ممکن است خطر ابتلا به دیابت بی‌مزه را افزایش دهد، مانند بیماری‌های خودایمنی یا بیماری‌های کلیوی، مدیریت دقیق این شرایط می‌تواند کمک کننده باشد. همچنین، در صورتی که درمان‌های خاصی مانند داروهایی که ممکن است باعث دیابت بی‌مزه کلیوی شوند مثل لیتیوم، نظارت دقیق و منظم تحت نظر پزشک ضروری است تا از عوارض جانبی جلوگیری شود.

بیشتر بخوانید: همه چیز درباره بیماری دیابت نوع دو

نتیجه‌گیری

در این مقاله بررسی کردیم که دیابت بی مزه چیست در واقع باید گفت که این بیماری هر چند نادر است اما می‌تواند تاثیرات عمیق و جدی بر سلامت افراد داشته باشد. تشخیص دقیق و به موقع همراه با درمان مناسب، کلید مدیریت این اختلال و جلوگیری از عوارض جانبی آن است. دیابت بی‌مزه نیاز به نظارت مستمر دارد تا از تشدید علائم و بروز مشکلات بلند مدت جلوگیری شود. همچنین، آگاهی از این بیماری و درک علائم آن می‌تواند به افراد کمک کند تا در صورت مواجهه با این شرایط، سریع‌ترین اقدامات را انجام دهند.