سرتیتر مطالب
یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن در جوامع امروزی، فشارخون بالا است که می‌تواند سلامت و کیفیت زندگی افراد مبتلا را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد. فشارخون بالا باعث افزایش فشار بر رگ‌های خونی و اندام‌های بدن میشود و در صورت عدم کنترل، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، نارسایی کلیه و عوارض دیگر را افزایش می‌دهد.
با توجه به عوارض فشار خون بالا، پیشگیری و کنترل آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بر همین اساس، در این مقاله به بررسی علل، علائم، عوارض و روش‌های پیشگیری و درمان فشارخون بالا خواهیم پرداخت تا بتوانیم راهکارهای موثری برای کنترل این بیماری ارائه دهیم.
ابتدا آشنایی با این بیماری سپس بررسی عوارض فشار خون بالا
فشار خون چیست؟ فشار خون بالا به معنای افزایش غیرطبیعی فشار وارد بر دیواره رگ‌های خونی بدن است که می‌تواند سلامت قلب و عروق را به خطر بیندازد. به همین خاطر اگر فشار وارد بر دیواره رگ‌های خونی بهطور مداوم بالاتر از حد طبیعی باشد، فرد به بیماری فشار خون بالا مبتلا شده است. برای محاسبه فشار خون، به دو مولفه توجه میشود:
فشار سیستولیک
- منظور از فشار سیستولیک، فشاری است که هنگام انقباض بطن چپ قلب و خروج خون به داخل شریان‌ها ایجاد میشود.
- اگر اندازه فشار سیستولیک بالاتر از ۱۴۰ باشد، فرد به فشار خون بالا مبتلا شده است.
فشار دیاستولیک
- منظور از فشار دیاستولیک، فشاری است که وقتی بطن چپ قلب در حال استراحت است و خون در شریان‌ها جریان دارد، ایجاد میشود.
- اگر اندازه فشار سیستولیک بالاتر از ۹۰ باشد، فرد به فشار خون بالا مبتلا شده است.
علائم فشار خون بالا چیست؟
فشارخون بالا می‌تواند در افراد مختلف، علائم و نشانه‌های متفاوتی داشته باشد، به دلیل خاموش بودن بیماری فشار خون بالا آگاهی از علائم آن اهمیت بسیار بالایی دارد. شدت این علائم بستگی به میزان افزایش فشارخون، سن فرد، وضعیت سلامتی کلی و سایر بیماری‌های زمینه‌ای دارد؛ اما رایج‌ترین علائم و نشانه‌های فشار خون بالا عبارتند از سرگیجه، خونریزی بینی، تپش قلب، اضطراب، حالت تهوع، مشکلات بینایی، سردرد و تعریق بیش از حد. برای آشنایی بیشتر با علائم فشار خون بالا کلیک کنید.
محصولات مرتبط
عوارض فشار خون بالا به صورت کلی چیست؟
عوارض فشار خون بالا در افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد؛ هرچه سن فرد بیشتر باشد، شدت فشار خون بالاتر باشد و مدت طولانی‌تری به فشار خون مبتلا باشد، عوارض بالا رفتن فشار خون نیز بیشتر میشود.
مهمترین عوارض فشارخون بالا عبارتند از:
- سکته قلبی و مغزی
- اختلال بینایی
- نارسایی کلیه
- آلزایمر، اختلال تمرکز و تحریک‌پذیری بالا
- بیماری عروق کرونر قلب
- نارسایی‌های قلبی
- سندروم متابولیک
در ادامه، هر یک از عوارض فشار بالا را بهطور کامل شما توضیح می‌دهیم.
بررسی عوارض فشارخون بالا بر اندام های مختلف بدن چیست؟
با آشنایی با انواع عوارض فشار خون بالا بر قسمت‌های مختلف بدن می‌توانید اقدامات موثر‌تری در جهت کنترل این بیماری بردارید، در ادامه به هر یک از این عوارض خواهیم پرداخت.
اندام هایی که تحت تاثیر فشار خون بالا قرار می‌گیرند عبارتند از:
- کلیه
- چشم
- مغز و حافظه
- عروق خونی
- نارسایی قلبی
عوارض فشارخون بالا بر کلیه
هنگامی که اندازه فشار خون در فرد افزایش پیدا می‌کند، شریان‌های کلیوی او تنگ می‌شوند و جریان خون در کلیه‌ها کاهش پیدا می‌کند. در نتیجه به مویرگ‌ها و کپسول‌های کلیوی فشار وارد میشود و باعث ایجاد التهاب در بافت کلیه میشود. به‌علاوه اینکه فشار بالا باعث افزایش ترشح هورمون رنین میشود که بر روی کلیه‌ها اثر منفی دارد.
در چنین شرایطی، عملکرد کلیه‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرد و این موضوع منجر به نارسایی مزمن کلیه، اورمی و دیالیز میشود.
عوارض فشار خون بالا بر چشم
یکی از جدی‌ترین عوارض فشار بالا، بروز اختلالات بینایی در فرد است. مهمترین عوارض فشار خون بالا بر چشم عبارتند از:
- رتینوپاتی فشارخونی
- خونریزی و ادم ماکولا
- اختلال در عملکرد عصب بینایی
- آب سیاه
- خشکی چشم
رتینوپاتی فشارخونی
آسیب به عروق کوچک چشم به‌ویژه در قسمت شبکیه، باعث میشود به‌تدریج بینایی فرد تحت تاثیر قرار بگیرد.
خونریزی و ادم ماکولا
یکی دیگر از عوارض فشار خون بالا بر چشم، ترکیدن رگ‌های کوچک چشم و خونریزی داخل چشمی است که در نهایت منجر به ایجاد لکه در میدان دید میشود.
اختلال در عملکرد عصب بینایی
آسیب به اعصاب بینایی باعث محدود شدن میدان دید یا از دست دادن بینایی میشود.
آب سیاه
از دیگر خطرات فشار خون بالا بر چشم، می‌توان به افزایش فشار داخل چشمی اشاره کرد که باعث آسیب به عصب بینایی و ایجاد میدان دید محدود یا کوری میشود.
خشکی چشم
هنگامی که فرد به فشار خون مبتلا میشود، عروق کوچک چشم تنگ‌تر میشود و جریان خون به بافت‌های چشم کاهش پیدا می‌کند. این موضوع باعث کمبود اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز برای تولید اشک میشود و با خشکی چشم مواجه میشود.
تاثیر منفی فشار خون بالا بر حافظه و یادگیری
مضرات فشار خون بالا فقط محدود به اندام هایی مثل چشم و کلیه نیست. فشارخون بالا می‌تواند اثرات منفی زیادی بر حافظه و یادگیری داشته باشد؛ زیرا با افزایش فشار خون، جریان خون در مغز کاهش پیدا می‌کند و در حجم مغز تغییرات ساختاری ایجاد می‌کند. همچنین احتمال خونریزی‌های کوچک مغزی و سکته‌های خاموش را افزایش می‌دهد که منجر به مرگ سلول‌های عصبی میشود. در نتیجه تاثیر فشار خون بالا بر حافظه غیرقابل چشم پوشی است.
تاثیر فشارخون بالا بر عروق خونی
یکی دیگر از عوارض فشار خون بالا، آسیب به عروق خونی است. مهمترین اثرات فشار بالا بر عروق عبارتند از:
- تضعیف بافت عروق و ایجاد نقاط ضعف و آسیب‌پذیری در دیواره عروق
- افزایش احتمال پارگی و خونریزی عروقی به‌خاطر ضعیف شدن دیواره عروق
- اختلال در عملکرد اندوتلیوم عروق که منجر به اختلال در انقباض و انبساط عروق میشود
- افزایش خطر تشکیل لخته و انسداد عروق
- آسیب به مویرگ‌ها و کاهش جریان خون به بافت‌ها
- کاهش انعطاف‌پذیری عروق و توانایی تطابق با تغییرات فشار
فشارخون بالا و نارسایی قلبی
یکی از دلایل اساسی نارسایی قلبی، ابتلا به فشار خون است. چراکه فشارخون بالا به‌تدریج باعث ضخیم شدن و سفت شدن دیواره بطن چپ میشود، احتمال آسیب به عضله قلبی را افزایش می‌دهد و موجب التهاب و ایسکمی قلبی میشود. در نتیجه کاهش توان انقباضی و کارکرد صحیح قلب، زمینه‌ساز نارسایی قلبی می‌شوند.
سکته قلبی و سکته مغزی
بروز سکته قلبی و سکته مغزی، یکی از اصلی‌ترین عوارض فشار خون بالا در افراد هستند؛ زیرا هنگامی که جریان خون به قسمتی از قلب مسدود میشود، فرد به سکته قلبی مبتلا میشود. از طرف دیگر، سکته مغزی نیز زمانی اتفاق می‌افتد که در اثر فشارخون بالا دیواره رگ‌های مغزی تخریب و نازک میشود و خطر تشکیل لخته خونی در رگ‌ها افزایش پیدا می‌کند. هر دو مورد باعث افزایش خطر سکته مغزی میشود.
سندروم متابولیک
فشارخون بالا بهطور مستقیم به سلول‌های آندوتلیال دیواره عروق آسیب وارد می‌کند. سلول‌هایی که برای تنظیم عروق، ترشح مواد موثر بر انقباض و انبساط عروق و جلوگیری از التهاب و چسبندگی پلاکت‌ها ضروری هستند. همچنین فشار بالای خون بر کلیه‌ها نیز دفع صحیح آب و سدیم را مختل می‌کند که خود عامل شدیدتر شدن فشارخون است. در چنین شرایطی، فرد به سندروم متابولیک دچار میشود.
مشاهده انواع فشارسنج خانگی
عوارض فشارخون بالا در بارداری چیست؟
در دوران بارداری، ابتلا به فشار خون هم برای مادر و هم برای جنین می‌تواند خطرات زیادی داشته باشد که در این بخش به توضیح هر یک از این موارد می‌پردازیم.
برای مادر
از رایج‌ترین عوارض فشارخون بالا برای مادران باردار می‌توان موارد زیر را نام برد:
- پره‌اکلامپسی و اکلامپسی (مسمومیت بارداری)
- خونریزی شدید هنگام زایمان
- جدا شدن زودرس جفت از رحم
- سقط جنین
- سکته قلبی و مغزی مادر
برای جنین
اثرات فشار خون بالا در دوران بارداری، با احتمال آسیب به جنین هم همراه است. ابتلا به فشار خون علاوه‌بر مادر، ممکن است خطراتی را برای جنین نیز به همراه داشته باشد. از جمله عوارض فشار خون بالا روی جنین عبارتند از:
- تولد نوزاد با وزن کم
- زایمان زودرس
- مرده‌زایی (مرگ نوزاد جنین بعد از هفته بیستم بارداری)
- جدا شدن جفت از رحم و کاهش اکسیژن‌رسانی
- مشکلات تنفسی و عصبی نوزاد
- مرگ و میر نوزادی
عوارض بیماری فشارخون بعد از زایمان چیست؟
مادرانی که به فشار خون مبتلا هستند، بعد از زایمان ممکن است عوارض زیر را تجربه کنند:
- افزایش شدید و ناگهانی فشارخون که می‌تواند منجر به مشکلات حاد قلبی، کلیوی، مغزی یا حتی مرگ شود.
- فشار خون بالا می‌تواند باعث اختلال در انقباض رحم و در نتیجه خونریزی شدید شود.
- فشارخون بالا خطر ایجاد لخته‌های خونی را افزایش می‌دهد. لخته می‌تواند منجر به سکته قلبی یا مغزی شود.
- نشت مایع از عروق خونی به بافت‌ها و ایجاد ورم که معمولا در اندام‌های تحتانی مشاهده میشود.
- فشار بالای خون می‌تواند موجب آسیب به کلیه شود.
- خونرسانی ناکافی به جفت؛ به‌دلیل فشار بالای خون
- اختلالات روانشناختی مانند افسردگی و اضطراب
بنابراین باید بهطور جدی به مراقبت‌های دوران بعد از زایمان و کنترل فشارخون در این دوره توجه شود تا از بروز عوارض خطرناک جلوگیری شود. به‌طوریکه مادر باید تحت نظر پزشک باشد و داروهای فشارخون را به درستی مصرف کند.
عوارض فشار خون بالا در زنان چیست؟
عوارض فشار خون بالا در زنان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- فشارخون بالا مهمترین عامل پره‌اکلامپسی است که می‌تواند منجر به عوارض جدی برای مادر و جنین شود.
- فشارخون بالا با کاهش خونرسانی به رحم و جفت، خطر سقط را افزایش می‌دهد.
- فشار بالای خون می‌تواند منجر به خونریزی واژینال در زنان یائسه شود.
- فشارخون بالا با کاهش خونرسانی، باعث خشکی واژن میشود.
- فشارخون بالا از عوامل کاهش میل جنسی در زنان است.
- شیوع افسردگی در زنان مبتلا به فشارخون بالا بیشتر است.
- سکته قلبی و مغزی
- فشارخون بالا یکی از علل اصلی نارسایی کلیه در زنان است.
- افزایش شیوع فشارخون بالا در یائسگی
بنابراین کنترل فشارخون در زنان از اهمیت بالایی برخوردار است تا از عوارض بالا جلوگیری شود.
عوارض فشار خون بالا در مردان چیست؟
عوارض فشارخون بالا در مردان شامل موارد زیر است:
- ابتلا به بیماری عروق کرونر و حمله قلبی
- با ایجاد آسیب به عروق مغزی، خطر سکته های ایسکمیک و خونریزی مغزی را بالا می‌برد.
- فشار بالای خون یکی از دلایل اصلی نارسایی مزمن کلیه در مردان است.
- آسیب به عروق چشم از خطرات فشار خون بالا در مردان است که می‌تواند باعث از دست دادن بینایی شود.
- یکی از عوارض فشار بالا، ایجاد و یا تشدید اختلال نعوظ در مردان است.
- عوارض روانی مانند افسردگی و اضطراب
- آسیب به عروق و اعصاب دست و پا منجر به درد مزمن
- خونریزی داخل مغزی بر اثر ترکیدن آنوریسم ناشی از فشار بالا
- پارگی آئورت و خونریزی داخلی به‌علت ضعف دیواره عروق
بنابراین برای پیشگیری از بروز این عوارض، لازم اسم به اندازه‌گیری و کنترل مرتب فشارخون در مردان اهمیت زیادی داده شود.
آیا فشار خون باعث زود انزالی میشود؟
فشار خون بالا به مرور باعث باریک تر شدن عروق خونی و اختلال در گردش خون میشود. از آن جایی که نعوظ در آقایان از طریق گردش خون در آلت تناسلی انجام میشود، بسیاری از آقایان به همین علت دچار اختلال نعوظ می‌شوند. نگرانی و استرس ناشی از این اختلال می‌تواند باعث زود انزالی شود.
مقدار فشارخون به چه عواملی بستگی دارد؟
مقدار فشارخون فرد به عوامل مختلفی بستگی دارد:
- سن
- جنسیت
- سابقه خانوادگی (ژنتیک)
- اضافه وزن (سندروم متابولیک)
- مصرف دخانیات
- کم‌تحرکی
- مصرف زیاد نمک
سن
هرچه سن فرد بیشتر میشود، با احتمال بالاتری سطح فشار خون او بیشتر میشود؛ از آنجایی که بیماری فشار خون بالا یک بیماری خاموش است، به افراد مسن پیشنهاد میشود به صورت منظم فشارخون خود را اندازه گیری کنند.
جنسیت
در مردان، تا سن ۴۵ سالگی بیشتر احتمال ابتلا به فشارخون بالا وجود دارد؛ اما در زنان بعد از یائسگی خطر ابتلا به فشار خون بالا بیشتر میشود.
سابقه خانوادگی (ژنتیک)
کسانی که پدر و مادر مبتلا به فشار خون دارند، با احتمال بیشتری ممکن است به این بیماری مبتلا شوند.
اضافه وزن (سندروم متابولیک)
سندروم متابولیک، مجموعه‌ای از اختلالات از جمله اضافه وزن و چاقی در ناحیه شکم و مقاومت به انسولین است. به همین خاطر، خطرات فشار خون بالا در افرادی که اضافه وزن دارند بیشتر است.
مصرف دخانیات
سیگار کشیدن باعث انقباض و تنگ شدن رگ‌های خونی میشود و جریان خون را مختل می‌کند. از طرف دیگر، مصرف نیکوتین ضربان قلب را تندتر می‌کند. به همین خاطر افرادی که سیگار می‌کشند بیشتر در معرض عوارض فشار بالا قرار دارند.
کم‌تحرکی
کم تحرکی و فعالیت کم، یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار در ابتلا به فشارخون بالا محسوب میشود. چراکه ورزش و فعالیت بدنی باعث تقویت عضلات قلب و عروق میشود و سطح انعطاف‌پذیری رگ‌ها را افزایش می‌دهد. در نتیجه، فشار وارده بر دیواره رگ‌ها کاهش پیدا می‌کند.
استرس و اضطراب
استرس مداوم باعث التهاب مزمن و آسیب به دیواره رگ‌های خونی میشود و زمینه را برای ابتلا به فشارخون بالا افزایش می‌دهد.
مصرف زیاد نمک
نمک حاوی سدیم است و در صورت مصرف زیاد، آب زیادی را در بدن جذب می‌کند. در چنین شرایطی، حجم خون بیشتر میشود و فشار بیشتری بر دیواره رگ‌ها وارد میشود. به همین خاطر مصرف زیاد نمک، ریسک ابتلا به فشارخون بالا را تا حد زیادی افزایش می‌دهد.
روش های جلوگیری از فشار خون بالا چیست؟
از آنجایی که افراد مختلف است به‌دلایل متنوعی به بیماری فشار خون مبتلا شوند، روش‌های مختلفی نیز برای پیشگیری و کنترل فشارخون بالا وجود دارد:
- کاهش وزن در افراد دارای اضافه وزن یا چاق
- مصرف رژیم غذایی کم‌نمک، سرشار از میوه و سبزیجات و فقیر از چربی‌های اشباع شده
- کاهش مصرف الکل
- ورزش و فعالیت بدنی منظم، حداقل ۳۰ دقیقه در روز
- ترک سیگار
- کاهش استرس و اجتناب از عوامل استرس‌زا
- اندازه‌گیری مرتب فشار خون توسط فشارسنج و انجام اقدامات لازم در جهت کنترل فشار
- مصرف داروهای فشارخون تجویزشده توسط پزشک
- انجام معاینات دوره‌ای و غربالگری بیماری‌ها
با رعایت این نکات می‌توانید از ابتلا به فشارخون بالا و عوارض آن پیشگیری کنید یا آن را تحت کنترل خود در بیاورد.
جمع بندی
فشارخون بالا از جمله بیماری‌هایی است که می‌تواند تاثیر زیادی بر سلامت و زندگی افراد داشته باشد. همانطور که در این مقاله مطرح شد، عواملی مانند سن، جنسیت، ژنتیک، اضافه وزن، مصرف دخانیات، کم‌تحرکی و استرس در ابتلا به فشار خون بالا نقش دارند. با توجه به اینکه سکته‌های قلبی و مغزی، نارسایی کلیه، مشکلات بینایی و عوارض بارداری از جدی‌ترین عوارض فشار خون بالا محسوب می‌شوند، پیشگیری و کنترل آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. امیدواریم با اندازه‌گیری مرتب فشارخون، پیگیری درمان و مراجعه به پزشک، نقش مهمی در کنترل فشارخون بالا خود داشته باشید. با خرید فشارسنج، به راحتی می‌توانید فشار خون خود را بصورت منظم در منزل اندازه‌گیری نمایید.
