سرتیتر مطالب
فشار خون، شاخص حیاتی است که در رگ‌های ما جریان دارد و بیشتر اوقات بی‌صدا و بی‌علامت است اما نقشی بسیار مهمی در سلامت کلی ما دارد. درک اینکه فشار خون چیست و چرا تعادل آن برای بدن ما اهمیت دارد، اصلی‌ترین قدم برای حفظ سلامتی است. اما، چگونه می‌توانیم مطمئن شویم که فشار خونمان در محدوده سالم قرار دارد؟ تشخیص به موقع و دقیق فشار خون بالا یا پایین می‌تواند از بروز مشکلات جدی سلامتی جلوگیری کند. در این مقاله، به بررسی تمامی آنچه باید درباره فشار خون، روش‌های پیشگیری و درمان آن بدانید را بررسی خواهیم کرد.
فشار خون چیست؟
فشار خون، که گاهی اوقات به عنوان قاتل خاموش شناخته می‌شود، نیرویی است که توسط خون در حال جریان بر دیواره‌های رگ‌های خونی وارد می‌شود. این فشار حاصل از پمپاژ قلب و مقاومت رگ‌های خونی است. فشار خون با دو شماره اندازه‌گیری می‌شود: فشار سیستولیک، که هنگام ضربان قلب اتفاق می‌افتد و فشار دیاستولیک، که زمانی رخ می‌دهد که قلب بین ضربان‌ها استراحت می‌کند.
فشار سیستولیک
این عدد بالایی یا اولی در اندازه‌گیری فشار خون است و نشان‌دهنده فشار در رگ‌های خونی هنگامی است که قلب منقبض می‌شود و خون را به بدن پمپ می‌کند. مقادیر فشار خون نرمال برای فشار سیستولیک کمتر از 120 میلی‌متر جیوه است.
فشار دیاستولیک
این عدد پایینی یا آخری در اندازه‌گیری فشار خون است و نشان‌دهنده فشار در رگ‌های خونی در زمان استراحت قلب بین ضربان‌ها است. مقادیر نرمال برای فشار دیاستولیک کمتر از 80 میلی‌متر جیوه است.
آشنایی با انواع فشار خون
برای اینکه بدانیم فشار خون چیست باید با انواع مختلف آن نیز آشنا شویم. فشار خون به طور کلی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود: فشار خون طبیعی، فشار خون بالا (هیپرتانسیون) و فشار خون پایین (هیپوتانسیون). درک این دسته‌بندی‌ها برای مدیریت سلامت قلب و عروق نقش مهمی را ایفا می‌کند.
محصولات مرتبط
1. فشار خون طبیعی
فشار خون در محدوده طبیعی به این معناست که فشار خون شما در حدی است که خطر کمی برای بیماری‌های قلبی و عروقی دارد. به طور کلی، فشار خون طبیعی کمتر از 120/80 میلی‌متر جیوه است. افراد با فشار خون در این محدوده باید سبک زندگی سالمی را ادامه دهند تا فشار خونشان را در این حد نگه دارند.
2. فشار خون بالا (هیپرتانسیون)
فشار خون بالا زمانی رخ می‌دهد که فشار خون به طور مداوم بالاتر از حد طبیعی است. این شرایط به دو دسته تقسیم می‌شود:
هیپرتانسیون مرحله 1
فشار خون سیستولیک بین 130 تا 139 میلی‌متر جیوه یا فشار خون دیاستولیک بین 80 تا 89 میلی‌متر جیوه است.
هیپرتانسیون مرحله 2
فشار خون سیستولیک 140 میلی‌متر جیوه یا بالاتر یا فشار خون دیاستولیک 90 میلی‌متر جیوه یا بالاتر است.
هیپرتانسیون می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی به قلب، کلیه‌ها، مغز و سایر ارگان‌ها شود و خطر سکته مغزی، حمله قلبی و نارسایی قلبی را افزایش دهد.
3. فشار خون پایین (هیپوتانسیون)
فشار خون پایین زمانی اتفاق می‌افتد که فشار خون به اندازه کافی برای حمل خون به تمام ارگان‌های بدن کافی نیست. فشار خون کمتر از 90/60 میلی‌متر جیوه معمولا به عنوان فشار خون پایین در نظر گرفته می‌شود. فشار خون پایین می‌تواند منجر به علائمی مانند سرگیجه، غش کردن، و خستگی شود.
عوامل تاثیرگذار در تغییر فشار خون
به منظور پاسخ به این پرسش که فشار خون چیست باید عوامل ایجاد کننده این بیماری را نیز بررسی کنیم. فشار خون تحت تاثیر مجموعه‌ای از عوامل مختلف است که می‌توانند فشار خون را دچار نوساناتی کنند. درک این عوامل در مدیریت بهتر فشار خون و پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی تاثیرگذار است:
- ژنتیک: داشتن سابقه خانوادگی فشار خون بالا می‌تواند خطر ابتلا به آن را افزایش دهد.
- سن: با افزایش سن، رگ‌های خونی ممکن است سفت‌تر و کم‌انعطاف‌تر شوند، که می‌تواند به افزایش فشار خون منجر شود.
- جنسیت: مردان در سنین جوانی اغلب بیشتر از زنان در معرض خطر فشار خون بالا هستند، اما این ریسک پس از یائسگی در زنان افزایش پیدا می‌کند.
- تغییرات هورمونی: برخی شرایط، مانند بارداری یا بیماری‌هایی که تعادل هورمونی را تغییر می‌دهند، می‌توانند بر فشار خون تاثیر بگذارند.
- رژیم غذایی: مصرف بیش از حد نمک، کمبود پتاسیم و رژیم غذایی ناسالم می‌تواند به افزایش فشار خون منجر شود.
- وزن بدن: اضافه وزن یا چاقی می‌تواند فشار بیشتری بر قلب وارد کرده و خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش دهد.
- فعالیت فیزیکی: کمبود فعالیت فیزیکی می‌تواند به افزایش وزن و فشار خون بالا منجر شود.
- مصرف دخانیات: سیگار کشیدن و استفاده از دیگر محصولات دخانی می‌تواند باعث افزایش فشار خون و آسیب به دیواره‌های رگ‌های خونی شود.
- مصرف الکل: مصرف بیش از حد الکل می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود.
- استرس: استرس مزمن می‌تواند با افزایش فعالیت سیستم عصبی شده و منجر به افزایش فشار خون شود.
- کم‌خوابی و اختلالات خواب: کمبود خواب یا اختلالات خواب مانند آپنه خواب می‌تواند خطر فشار خون بالا را افزایش دهد.
- مصرف دارو: برخی داروها و مکمل‌ها نیز می‌توانند بر فشار خون تاثیر بگذارند، از جمله داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، داروهای سرماخوردگی و آلرژی، برخی داروهای ضدافسردگی و حتی برخی مکمل‌های رژیمی و انرژی‌زا.
نحوه اندازه گیری فشار خون چگونه است؟
اندازه‌گیری فشار خون بسیار ساده است که می‌تواند توسط پزشک، پرستار یا حتی خود فرد در منزل و با استفاده از یک دستگاه فشار خون انجام شود. اندازه‌گیری فشار خون شامل مراحل زیر می‌شود:
آماده‌سازی
- استراحت به مدت حداقل 5 دقیقه در حالت آرام و نشسته قبل از اندازه‌گیری
- خودداری از مصرف کافئین، دخانیات یا ورزش کردن حداقل 30 دقیقه قبل از اندازه‌گیری
- خالی بودن مثانه
- نشستن روی صندلی و تکیه دادن به پشتی آن و قرار دادن هر دو پا روی زمین
بستن کاف بازویی یا مچی
بازویی را که قرار است فشار خون از آن اندازه‌گیری شود، در سطح قلب قرار دهید. معمولا از بازوی چپ استفاده می‌شود، مگر اینکه پزشک توصیه دیگری داشته باشد. سپس کاف فشار خون باید بر روی بازو، حدود 2 سانتی‌متر بالاتر از آرنج قرار گیرد و محکم بسته شود اما نباید آنقدر تنگ باشد که باعث ناراحتی شود.
شروع اندازه‌گیری
دستگاه را روشن کرده و شروع به پمپاژ هوا در کاف کنید. در دستگاه‌های دیجیتالی، این فرایند معمولا به صورت خودکار انجام می‌شود. در این مرحله هوا به تدریج در کاف پمپ می‌شود تا جریان خون در آن بازو به صورت موقت، متوقف شود. سپس، هوا به آرامی از کاف خارج می‌شود و دستگاه شروع به ثبت فشار خون می‌کند.
خواندن نتایج
دو عدد در فشارسنج ثبت می‌شود: فشار سیستولیک (عدد بالایی) و فشار دیاستولیک (عدد پایینی). این اعداد به میلی‌متر جیوه (mmHg) اندازه‌گیری می‌شوند. مثلا، اگر فشار خون شما 120/80 mmHg باشد، به این معنی است که فشار سیستولیک شما 120 و فشار دیاستولیک شما 80 است.
برای خرید فشارسنج در انواع برندهای مختلف می‌توانید به فروشگاه زیمانو مراجعه کنید.
علائم فشار خون بالا چیست؟
فشار خون بالا حتی در زمانی که به سطوح خطرناکی برسد نیز معمولا علائم بارزی ندارد. این یکی از دلایلی است که بسیاری از افراد ممکن است برای سال‌ها از وضعیت خود بی‌خبر باشند تا زمانی که به طور اتفاقی در طی یک معاینه پزشکی این مشکل کشف شود یا عوارض جدی‌تری به وجود آید. با این حال، در برخی موارد نادر، علائم فشار خون بالا شامل موارد زیر می‌شود:
- سردردهای شدید
- خستگی یا سردرگمی
- تپش قلب یا نامنظم بودن ضربان قلب
- تغییرات بینایی
- تنگی نفس
- سینه‌درد
- اختلال در تعادل یا گفتار
- درد در ناحیه قفسه سینه، گردن، فک، یا بازو
- خونریزی از بینی
این علائم ممکن است نشان‌دهنده یک وضعیت اورژانسی پزشکی مانند حمله قلبی باشد و نیاز به ارزیابی فوری پزشکی خواهند داشت.
علت فشار خون بالا چیست؟
همانطور که در بالا به آن اشاره شد فشار خون بالا معمولا در دو مرحله اولیه و ثانویه وجود دارد که علت به وجود آمدن مرحله اولیه آن را مورد بررسی قرار دادیم ولی علت فشار خون بالا در مرحله ثانویه که ناشی از یک شرایط پزشکی زمینه‌ای بوده و معمولا ناگهانی است عبارتند از:
- بیماری‌های کلیوی
- اختلالات غده آدرنال
- تنگی شریان‌های کلیوی
- مشکلات تیروئید
- بعضی از عیوب مادرزادی در عروق خونی
همچنین در نظر داشته باشید که در برخی از موارد نیز فشار خون بصورت ناگهانی بالا می‌رود که علت بالا رفتن ناگهانی فشار خون می‌تواند بروز برخی از بیماری‌های حاد زمینه‌ای در فرد باشد که گاها در آزمایش خون قابل تشخیص است.
خطرات فشار خون بالا چیست؟
پس از آن‌که دانستیم فشار خون چیست؟ باید عوارض فشار خون بالا را مورد بررسی قرار دهیم. فشار خون بالا، اغلب می‌تواند بدون علامت مشخصی به مدت طولانی وجود داشته باشد، در حالی که به آرامی به ارگان‌های حیاتی آسیب می‌رساند. این وضعیت می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، از جمله حمله قلبی و نارسایی قلبی را افزایش دهد و همچنین خطر سکته مغزی، آنوریسم، نارسایی کلیوی، تخریب شبکیه چشم که می‌تواند منجر به کوری شود و مشکلات حافظه یا درک را بالا ببرد. به همین دلیل، کنترل فشار خون بالا از طریق تغییرات سبک زندگی و در صورت نیاز دارو، برای پیشگیری از عوارض جدی بسیار مهم است.
درمان فشار خون بالا
درمان فشار خون بالا معمولا شامل ترکیبی از تغییرات سبک زندگی، مصرف دارو و انجام درمان‌های خانگی می‌شود. هدف از این درمان‌ها کاهش فشار خون به سطوح ایمن و کاهش خطر بیماری‌های قلبی و سایر عوارض آن است.
تغییر سبک زندگی
- کاهش وزن
- ورزش منظم
- رژیم غذایی سالم
- کاهش مصرف نمک
- کنترل استرس
- پرهیز از مصرف دخانیات و محدود کردن مصرف الکل
مصرف دارو
برای برخی افراد، تغییرات سبک زندگی به تنهایی کافی نیست و نیاز به بهترین دارو برای فشار خون بالا دارند. انواع مختلفی از داروها برای درمان فشار خون بالا وجود دارد، از جمله:
- دیورتیک‌ها (قرص‌های آب)
- بتا بلاکرها
- مهارکننده‌های ACE
- بلوکرهای گیرنده آنژیوتانسین II
- بلوکرهای کانال کلسیم
- مهارکننده‌های رنین
اما توجه کنید که مصرف هر گونه دارو فقط و فقط باید با تجویز پزشک شما صورت بگیرد.
درمان های خانگی
معمولا استفاده از میوه‌ها و دمنوش‌ها به دلیل خواص متعددی که برای کنترل فشار خون دارند، جزو درمان فشار خون در طب سنتی به‌حساب می‌آیند.
در درمان خانگی باید از غذاهای سالم و مفید در رژیم غذایی خود استفاده کنید که شامل موارد زیر می‌شوند:
- مصرف حبوبات
- میوه‌ها
- پروتئین‌های کم چرب مثل ماهی
- سبزیجات تازه
- غلات کامل
بهترین رژیم غذایی برای فشار خون بالا چیست؟
یکی از بهترین رژیم‌های غذایی برای کنترل فشار خون بالا، رژیم DASH است. این رژیم بر مصرف غذاهای سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و لبنیات کم‌چرب تاکید دارد و مصرف گوشت قرمز، شکر و چربی‌های اشباع را محدود می‌کند. هدف از رژیم DASH کاهش مصرف سدیم است که می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند، در حالی که فیبر، پروتئین و مواد مغذی مانند پتاسیم، کلسیم، و منیزیم را که به بهبود سلامت قلب و کاهش فشار خون کمک می‌کنند، افزایش می‌دهد.
علاوه بر رژیم DASH، کاهش مصرف نمک و غذاهای فرآوری‌شده که معمولا سدیم بالایی دارند، برای کنترل فشار خون بالا حیاتی است. افزودن مواد غذایی غنی از امگا-3، مانند ماهی‌های چرب، و مصرف روغن‌های سالم مانند روغن زیتون می‌تواند به بهبود سلامت قلب و عروق کمک کند. مهم است که هر تغییری در رژیم غذایی را با پزشک یا متخصص تغذیه در میان بگذارید تا اطمینان حاصل شود که این تغییرات با نیازهای سلامتی و شرایط پزشکی شما سازگار است. همچنین بهترین شام برای فشار خون بالا باید حاوی بیشترین پتاسیم و کمترین سدیم باشد.
همچنین برای پاسخ به سوال برای فشار خون پایین چی بخوریم؟ نیز بهتر است تا این مقاله از زیمانو را مطالعه کنید.
روش های پیشگیری از فشار خون بالا
تا اینجا دانستیم که فشار خون چیست و چه عواملی باعث ایجاد آن می‌شوند و در ادامه نیز روش‌های پیشگیری از ابتلا به این بیماری خاموش را بررسی خواهیم کرد. پیشگیری از فشار خون بالا نیازمند پیاده‌سازی مجموعه‌ای از تغییراتی در سبک زندگی است که به حفظ فشار خون در محدوده سالم کمک می‌کند.
این تغییرات می‌تواند شامل حفظ وزن سالم، انجام فعالیت فیزیکی منظم، پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و سالم، محدود کردن مصرف نمک و کاهش و یا اجتناب از مصرف الکل باشد. رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و لبنیات کم‌چرب مفید است. همچنین، کاهش استرس از طریق تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، تمرینات تنفسی و یوگا می‌تواند به کنترل فشار خون کمک کند. معمولا استرس زیاد می‌تواند منجر به فشار خون عصبی شود.
علاوه بر این، اجتناب از مصرف دخانیات و محدود کردن مصرف کافئین نیز می‌تواند به پیشگیری از فشار خون بالا کمک کند. مصرف دخانیات می‌تواند به دیواره‌های رگ‌های خونی آسیب برساند و خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش دهد. همچنین، انجام چکاپ‌های منظم پزشکی و اندازه‌گیری فشار خون به طور منظم می‌تواند به شناسایی و مدیریت زودهنگام هرگونه تغییر در فشار خون کمک کند، قبل از اینکه به یک مشکل جدی تبدیل شود.
اتخاذ این تغییرات سبک زندگی نه تنها به پیشگیری از فشار خون بالا کمک می‌کند بلکه به بهبود کیفیت زندگی و کاهش خطر ابتلا به سایر بیماری‌های مزمن نیز منجر می‌شود.
سوالات رایج
علت اصلی فشار خون چیست؟
علت اصلی فشار خون بالا در بیشتر موارد مشخص نیست اما عواملی مانند ژنتیک، سبک زندگی ناسالم و اضافه وزن می‌توانند در افزایش خطر آن نقش داشته باشند.
برای کنترل فشار خون بالا چه بخوریم؟
برای کنترل فشار خون بالا، مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه، غلات کامل، لبنیات کم‌چرب، ماهی‌های چرب (مانند سالمون و ماهی تن) به دلیل امگا-3 و مغزها و دانه‌ها توصیه می‌شود. همچنین، کاهش مصرف نمک و غذاهای فرآوری‌شده مهم است.
درسته که بهترین روش تشخیص فشار خون فقط با فشارسنجه و آزمایش خون نمیتونه این بیماری رو نشون بده؟