سرتیتر مطالب
تا به حال به تاثیر استرس بر قسمت‌های مختلف بدن خود توجه کرده‌اید؟ استرس می‌تواند باعث بروز بیماری‌های مختلفی از جمله فشارخون و افزایش قند خون شود. دیابت عصبی به اختلال موقتی کنترل قند خون در افراد دیابتی پس از استرس شدید اشاره دارد. مدیریت استرس در این افراد بسیار حائز اهمیت است. در فردی که به طور مداوم در معرض استرس است، این افزایش قند خون می‌تواند تبدیل به یک مشکل جدی شود. بهترین راهکار برای پیشگیری و کنترل قند خون عصبی، شناسایی عوامل ایجاد کننده استرس و فراگیری شیوه‌های مدیریت و مقابله با استرس است.
در این مطلب، به بررسی دیابت عصبی چیست؟، علائم و روش‌های درمانی آن می‌پردازیم.
دیابت عصبی یعنی چه؟
قند عصبی چیست؟ دیابت عصبی یا هیپوگلیسمی ناشی از استرس، افزایش موقتی قند خون به دنبال استرس شدید است. هنگامی که در معرض استرس قرار می‌گیریم، بدن شروع به ترشح هورمون‌هایی مانند آدرنالین و کورتیزول می‌کند. این یک واکنش طبیعی بدن برای مقابله با تنش است، اما این هورمون‌ها می‌توانند با انسولین تداخل ایجاد کنند و منجر به افزایش موقت قند خون شوند که این پاسخی طبیعی برای آماده‌سازی بدن برای مقابله یا فرار از خطر است.
بیشتر بخوانید: بیماری کتواسیدوز دیابتی
آیا استرس باعث افزایش قند خون می‌شود؟
استرس، عامل اصلی افزایش قند خون است، استرس شدید در بیماران دیابتی موجب از دست رفتن کنترل قند خون می‌شود؛ زیرا استرس باعث آزادسازی هورمون‌هایی می‌شود که بر عملکرد انسولین و متابولیسم قند، اثر منفی دارند. علاوه بر این، استرس مداوم می‌تواند بر کلیه‌ها و غدد فوق کلیوی نیز اثر منفی بگذارد. بنابراین، بیماران دیابتی باید به دنبال راه‌هایی برای مدیریت استرس و کاهش آن باشند تا از بروز مشکلات خطرناک کنترل قند خون و عوارض دیگر جلوگیری کنند.
علائم قند عصبی کدام است؟
دیابت عصبی، که به عنوان نوروپاتی دیابتی (به انگلیسی: diabetic-neuropathy ) نیز شناخته می‌شود، یکی از عوارض رایج دیابت است که بر اعصاب بدن تاثیر می‌گذارد. این شرایط می‌تواند منجر به طیف گسترده‌ای از علائم شود که بسته به نوع اعصاب درگیر، متفاوت است. علائم قند عصبی معمولا شامل درد، سوزش، خارش، ضعف یا بی‌حسی در دست‌ها و پاها می‌شود. در ادامه به علائم دیابت عصبی می‌پردازیم. به صورت کلی علائم دیابت برای مردان، زنان و کودکان متفاوت است، اما برخی علائم در انواع مختلف دیابت یکسان می‌باشد.
محصولات مرتبط
دیابت عصبی و خستگی
خستگی و کاهش انرژی یکی از علائم شایع دیابت عصبی است که دلایل متعددی دارد. استرس مزمن با افزایش سطح هورمون کورتیزول، باعث التهاب مداوم و تحلیل بافت‌های بدن می‌شود. همچنین کورتیزول اثرات منفی بر سوخت و ساز بدن داشته و موجب کاهش انرژی می‌شود. علاوه بر این، نوسانات شدید قند خون ناشی از دیابت عصبی نیز باعث تحریک مداوم سیستم عصبی سمپاتیک می‌شود که منجر به کنترل نامناسب قند خون در دیابت عصبی و همچنین سبب کمبود مواد مغذی و انرژی‌زا در بافت‌های بدن می‌شود.
قند خون عصبی و خستگی
اختلال خواب در قند عصبی
اختلالات خواب از جمله بی‌خوابی و کیفیت پایین خواب، یکی دیگر از علائم شایع دیابت عصبی محسوب می‌شود. استرس مزمن با بالا بردن سطح هورمون کورتیزول و کاهش ترشح ملاتونین، باعث اختلال در چرخه طبیعی خواب و بیداری می‌شود. علاوه بر این، نوسانات شدید قند خون در دیابت عصبی، با تحریک مکرر سیستم عصبی سمپاتیک، خواب را مختل می‌کند. همچنین کاهش انرژی عمومی بدن در اثر دیابت عصبی، خستگی مفرط و اختلال خواب را به دنبال دارد.
سردرد و سرگیجه
سردرد و سرگیجه از علائم شایع دیابت عصبی به شمار می‌روند که علل متعددی دارند. افزایش قند خون منجر به کاهش حجم پلاسما و عدم تعادل مایعات بدن می‌شود که خود عاملی برای ایجاد سردرد است. همچنین استرس مزمن ناشی از دیابت عصبی، باعث ایجاد سردردهای تنشی و میگرن می‌شود. نوسانات شدید قند خون با تاثیر بر عروق خونی مغز و فشار خون، سبب سردرد و سرگیجه می‌شود. کاهش جریان خون به مغز ناشی از افت فشارخون در اثر هیپوگلیسمی نیز می‌تواند منجر به سرگیجه شود.
درد یا تنش عضلانی
درد و تنش عضلانی یکی دیگر از علائم رایج قند خون عصبی است. استرس مزمن باعث افزایش تنش و انقباض مداوم عضلات می‌شود. عضلات در حالت انقباض مداوم قرار می‌گیرند و خون‌رسانی به آن‌ها کاهش پیدا می‌کند. این موجب درد عضلانی، گرفتگی و خستگی می‌شود. علاوه بر این، نوسانات شدید قند خون ناشی از استرس نیز می‌تواند منجر به التهاب و در نتیجه درد و ناراحتی عضلات شود. قند خون بالا باعث تولید رادیکال‌های آزاد و التهاب می‌شود.
بیشتر بخوانید: بیماری کمای دیابتی
احساس عمومی بیماری با قند خون عصبی
احساس ناخوشی و بیماری از دیگر علائم قند خون عصبی است که می‌تواند ناشی از چند عامل باشد:
- استرس مزمن باعث ترشح مداوم هورمون کورتیزول می‌شود. کورتیزول یک هورمون التهاب‌زا بوده و با ایجاد التهاب مزمن، سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند.
- نوسانات شدید قند خون ناشی از استرس نیز خود سبب التهاب و استرس اکسیداتیو می‌شود که بر سلامتی اثر منفی دارد.
- تغییرات هورمونی ناشی از استرس بر سیستم عصبی اثر گذاشته و باعث خستگی مفرط و افسردگی می‌شود که منجر به احساس کلی ناخوشی می‌شود.
احساس عمومی بیماری با دیابت عصبی
برای اطمینان از میزان قند خون خود، پیشنهاد می‌شود با خرید دستگاه قند خون، به صورت مرتب آن را اندازه گیری و کنترل کنید.
قند عصبی در کودکان
قند عصبی در کودکان مبتلا به دیابت نوع ۱ شایع است. زمانی که کودکان دیابتی دچار استرس و فشارهای روانی می‌شوند، سطح قند خون آن‌ها به طور موقتی افزایش می‌یابد. دلیل اصلی این است که در دیابت نوع یک، توانایی ترشح انسولین به شدت کاهش یافته و هورمون‌های استرس نیز بر عملکرد انسولین اثر منفی می‌گذارند. علائم دیابت عصبی در کودکان عبارتند از: تشنگی، ادرار مکرر، خستگی، گیجی و مشکلات بینایی. منابع استرس‌زای محیطی و خانوادگی می‌توانند زمینه‌ساز بروز آن باشند. برای پیشگیری از دیابت در کودکان، خواندن این مقاله را به شما پیشنهاد می‌کنم.
درمان قند خون عصبی چیست؟
دیابت عصبی درمان دارد؟ درمان دیابت عصبی یا هیپوگلیسمی ناشی از استرس باید بر کاهش و مدیریت استرس متمرکز باشد. راهکارهای زیر نیز می‌توانند مفید باشند:
- انجام منظم ورزش و فعالیت بدنی
- مدیتیشن و تنفس عمیق
- برنامه‌ریزی و مدیریت زمان
- خواب و استراحت کافی
- مشاوره روان‌شناسی برای مقابله با استرس
- پرهیز از مواد محرک
انجام منظم ورزش و فعالیت بدنی
ورزش منظم نه تنها به حفظ تناسب اندام کمک می‌کند، بلکه در کاهش سطوح هورمون‌های استرس‌زا مانند کورتیزول نیز موثر است. کاهش کورتیزول به نوبه خود می‌تواند به بهبود عملکرد انسولین و کنترل بهتر سطح قند خون کمک کند. ورزش منظم باعث می‌شود که بدن به طور موثرتری از گلوکز به عنوان منبع انرژی استفاده کند، که این امر به نوبه خود می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به دیابت یا مدیریت بهتر آن در افراد مبتلا کمک کند.
مدیتیشن و تنفس عمیق
تکنیک‌های مفید و ساده‌ای مانند مدیتیشن و تنفس عمیق به آرام کردن سیستم عصبی کمک می‌کنند و می‌توانند استرس را به طور قابل توجهی کاهش دهند. این روش‌ها با کاهش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک و تقویت سیستم عصبی پاراسمپاتیک، به بدن کمک می‌کنند تا به حالت آرامش و تعادل برسد. کاهش استرس نه تنها برای سلامت روانی مفید است، بلکه می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با استرس مانند فشار خون بالا و دیابت کمک کند.
برنامه‌ریزی و مدیریت زمان
برنامه‌ریزی و مدیریت زمان ابزارهای مهمی برای پیشگیری از استرس هستند. اولویت‌بندی کارها و زمان‌بندی مناسب فعالیت‌ها به افراد کمک می‌کند تا احساس کنترل بیشتری بر زندگی خود داشته باشند و از احساس فشار و اضطراب ناشی از کمبود وقت یا بی‌نظمی جلوگیری کنند. این روش‌ها به افراد کمک می‌کنند تا به طور موثرتری با چالش‌های روزمره مقابله کنند و از تجربه سطوح بالای استرس که می‌تواند بر سلامت جسمی و روانی تاثیر بگذارد، جلوگیری کنند.
خواب و استراحت کافی
خواب کافی و با کیفیت نقش مهمی در تنظیم سطح استرس و قند خون دارد. رعایت برنامه منظم خواب و بیداری، خوابیدن و بیدار شدن در ساعات مشخص، اجتناب از مصرف کافئین قبل از خواب، ورزش ملایم در عصر و استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی قبل از خواب توصیه می‌شود.
مشاوره روان‌شناسی برای مقابله با استرس
مشاوره با روان‌شناس به فرد کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتاری ناسازگار را شناسایی و تغییر دهد و مهارت‌های مقابله‌ای موثری همچون حل مسئله و مدیریت زمان را فرا بگیرد.
پرهیز از مواد محرک
مصرف موادی مانند کافئین، نیکوتین و الکل باعث تحریک سیستم عصبی و افزایش سطح استرس می‌شود. لذا پرهیز از این مواد برای کنترل قند خون عصبی ضروری است. در برخی موارد تجویز دارو برای دیابت عصبی و داروهای آرام‌بخش یا ضدافسردگی برای کاهش اضطراب و استرس شدید توصیه می‌شود.
جمع بندی
هنگامی که فرد دچار استرس و اضطراب می‌شود، بدن واکنش‌هایی نشان می‌دهد و هورمون‌هایی مانند آدرنالین و کورتیزول ترشح می‌کند. این هورمون‌ها با اختلال در عملکرد انسولین، باعث افزایش قند خون می‌شوند. در افراد غیردیابتی این افزایش موقتی است، اما در بیماران دیابتی ممکن است طولانی و خطرناک باشد. بنابراین، دیابت عصبی یک چالش جدی در کنترل قند خون بیماران دیابتی است. آموزش مهارت‌های مدیریت استرس، انجام ورزش منظم، تغذیه سالم و دریافت مشاوره روان‌شناسی در پیشگیری و کنترل قند خون عصبی موثر است.