سرتیتر مطالب
نوروپاتی دیابتی، یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی دیابت است که باعث تخریب اعصاب به دلیل سطح بالای قند خون می‌شود. این حالت می‌تواند باعث ایجاد احساساتی مانند درد، سوزش، خارش و حتی بی‌حسی در اندام‌ها شود. اما خبر خوب این است که با پیشرفت‌های اخیر در حوزه پزشکی، راه‌های متعددی برای مدیریت و حتی کاهش سریع علائم نوروپاتی دیابتی وجود دارد. از داروهای مختلف گرفته تا تغییرات سبک زندگی و روش‌های درمانی نوین، امیدهای تازه‌ای برای افراد مبتلا به این بیماری را به وجود آورده‌اند. در ادامه، به بررسی دقیق‌تر این موضوع خواهیم پرداخت که نوروپاتی دیابتی چیست و روش‌های درمان آن را نیز شرح خواهیم داد.
نوروپاتی دیابتی چیست؟
به نقل از وب‌سایت mayoclinic، نوروپاتی دیابتی نوعی آسیب عصبی است که در اثر دیابت ایجاد می‌شود و قند خون بالا (گلوکز) می‌تواند به اعصاب در سراسر بدن آسیب رساند. نوروپاتی دیابتی بیشتر اوقات به اعصاب پاها آسیب می‌زند با توجه به اعصاب تحت تاثیر، علائم آن شامل درد و بی‌حسی در پاها و دست‌ها می‌شود. همچنین می‌تواند باعث مشکلاتی در سیستم گوارشی، مجاری ادراری، رگ‌های خونی و قلب شود.
به‌صورت کلی هرچند برخی افراد علائم خفیفی دارند اما در برخی دیگر، نوروپاتی دیابتی (diabetic neuropathy) می‌تواند بسیار دردناک باشد. حال این سوال پیش می‌آید که آیا بیماری نوروپاتی خطرناک است؟ در پاسخ باید گفت نوروپاتی دیابتی یک عارضه جدی دیابت است که ممکن است تا ۵۰٪ از افراد مبتلا به دیابت را تحت تاثیر قرار دهد و عوارض جدی برای فرد به همراه داشته باشد.
انواع نوروپاتی دیابتی
در ادامه بررسی این موضوع که نوروپاتی دیابتی چیست به انواع مختلف آن می‌رسیم. نوروپاتی دیابتی می‌تواند به چندین شکل مختلف ظاهر شود که هر کدام دارای علائم و تاثیرات متفاوتی بر بدن هستند. در ادامه برخی از شایع‌ترین انواع نوروپاتی دیابتی را بررسی خواهیم کرد:
نوروپاتی حسی محیطی
نوروپاتی حسی محیطی شایع‌ترین نوع نوروپاتی دیابتی است که بیشتر اعصاب پاها و دست‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علائم شامل درد، سوزش، خارش، بی‌حسی و ضعف می‌شود. این نوع از نوروپاتی می‌تواند به افزایش خطر زخم‌های پا و عفونت‌هایی که به دلیل کاهش حس در پاها ایجاد می‌شوند، منجر شود.
نوروپاتی اتونومیک یا خودمختار
نوروپاتی اتونومیک بر اعصابی تاثیر می‌گذارد که عملکردهای غیرارادی بدن مانند هضم غذا، تنظیم ضربان قلب و فشار خون را کنترل می‌کنند. علائم این نوع از نوروپاتی دیابتی می‌تواند شامل مشکلات گوارشی، اختلالات ادراری، تعریق غیر طبیعی و مشکلات جنسی باشد.
محصولات مرتبط
نوروپاتی حرکتی
این نوع نوروپاتی بر اعصابی تاثیر می‌گذارد که حرکت عضلات را کنترل می‌کنند و علائم آن می‌تواند شامل ضعف عضلانی، افتادگی پا و دشواری در حرکت یا حفظ تعادل باشد.
نوروپاتی فوکال یا کانونی
نوروپاتی فوکال به آسیب محدود به یک یا چند اعصاب خاص اشاره دارد و می‌تواند هر قسمتی از بدن را تحت تاثیر قرار دهد. این نوع نوروپاتی ناگهانی ظاهر شود و علائمی مانند درد شدید در یک ناحیه خاص، ضعف عضلانی یا فلج را به همراه داشته دارد.
نوروپاتی پروگزیمال
این نوع نوروپاتی بیشتر در ناحیه پاها و باسن رخ می‌دهد و معمولا در افراد مسن‌تر با دیابت نوع 2 دیده می‌شود. علائم آن نیز شامل درد و ضعف در ناحیه ران، باسن یا پاها است و در برخی موارد نیز با احتمال کاهش وزن همراه است.
انواع نوروپاتی در افراد دیابتی
علائم نوروپاتی دیابتی
در ادامه به این پرسش برخواهیم خورد که علائم بیماری نوروپاتیک چیست، به‌صورت کلی علائم نوروپاتی دیابتی می‌تواند بر اساس اعصابی که آسیب دیده، متفاوت باشد اما برخی از علائم رایج عبارتند از:
- بی‌حسی یا کاهش حس
- درد مانند سوزش، چنگ زدن، یا درد تیز به خصوص در شب‌ها
- ضعف عضلانی به خصوص در پاها
- مشکلات گوارشی شامل نفخ، یبوست یا اسهال
- تغییرات در عملکرد ادراری و جنسی مانند دشواری در کنترل ادرار یا مشکلات نعوظ
- تغییرات در تعریق بدن
- تغییرات در فشار خون که می‌تواند باعث سرگیجه یا غش کردن هنگام بلند شدن سریع شود.
علت نوروپاتی دیابتی چیست؟
اصلی‌ترین علل نوروپاتی دیابتی، آسیب طولانی‌مدت به اعصاب به دلیل قند خون بالا است. در افراد مبتلا به دیابت، سطوح بالای گلوکز در خون می‌تواند به دیواره‌های رگ‌های خونی کوچکی که اعصاب را تغذیه می‌کنند، آسیب برساند. این آسیب باعث می‌شود که اکسیژن و مواد مغذی کافی به اعصاب نرسد که در نهایت باعث عملکرد نادرست یا مرگ سلولی می‌شود. علاوه بر این، قند خون بالا می‌تواند به مواد شیمیایی در اعصاب آسیب بزند و توانایی آن‌ها را برای ارسال سیگنال‌ها به درستی را مختل کند.
سایر عوامل ایجاد نوروپاتی های دیابتی شامل التهاب در اعصاب، سبک زندگی ناسالم، مصرف دخانیات و الکل و وجود شرایط پزشکی خاص دیگر مانند فشار خون بالا و چربی‌های خون بالا که می‌توانند به رگ‌های خونی آسیب برسانند، می‌شود. کنترل دقیق قند خون و سایر عوامل خطر می‌تواند به پیشگیری از نوروپاتی دیابتی کمک کند.
عوارض نوروپاتی دیابتی
پس از آنکه بررسی کردیم نوروپاتی دیابتی چیست و با انواع آن آشنا شدیم با عوارض آن روبرو خواهیم شد. نوروپاتی دیابتی می‌تواند عوارض جدی داشته باشد و گاهی اوقات زندگی وی را تهدید کند، به خصوص اگر به موقع تشخیص داده نشود یا درمان نشود. در ادامه برخی از عوارض نوروپاتی دیابتی را مورد بررسی قرار خواهیم داد:
زخم‌های پا و عفونت‌ها
بی‌حسی ناشی از نوروپاتی حسی محیطی می‌تواند باعث نوروپاتی پای دیابتی شود و سبب می‌شود تا افراد آسیب‌های پای خود را متوجه نشوند، که می‌تواند به زخم‌های باز و عفونت‌های جدی منجر شود. در موارد شدید، این مسئله ممکن است به قطع عضو منجر شود. آشنایی با نحوه شستشو زخم پای دیابتی می‌تواند تا حد زیادی جلوی عفونت‌های شدید و نهایتا قطع عضو را بگیرد.
سقوط و آسیب‌های ناشی از آن
ضعف عضلانی و از دست دادن حس در پاها می‌تواند خطر سقوط را افزایش دهد و می‌تواند آسیب‌های جدی در افراد مسن را به همراه داشته باشد.
مشکلات گوارشی
نوروپاتی اتونومیک می‌تواند به دستگاه گوارش آسیب برساند و مشکلاتی مانند نفخ، یبوست، اسهال و تاخیر در تخلیه معده را به همراه داشته باشد.
مشکلات قلبی و عروقی
آسیب به اعصابی که فشار خون و ضربان قلب را کنترل می‌کنند، می‌تواند باعث مشکلاتی مانند فشار خون پایین هنگام ایستادن و ضربان قلب نامنظم شود.
مشکلات ادراری و جنسی
نوروپاتی اتونومیک می‌تواند بر عملکرد مثانه و عملکرد جنسی تاثیر بگذارد و مشکلاتی مانند اختلال در کنترل ادرار و مشکلات نعوظ در مردان و خشکی واژن و مشکلات جنسی در زنان را به وجود آورد.
هیپوگلیسمی ناشناخته
آسیب به اعصابی که علائم هیپوگلیسمی (قند خون پایین) را احساس می‌کنند، می‌تواند باعث شود که فرد متوجه کاهش قند خون خود نشود که این موضوع می‌تواند برای وی خطرناک باشد.
درمان بیماری نوروپاتی دیابتی
تا اینجا به صورت کامل با این موضوع که نوروپاتی دیابتی چیست آشنا شدیم، حالا باید به این پرسش‌ها که آیا بیماری نوروپاتی درمان دارد؟ و اینکه درمان نوروپاتی چقدر طول میکشد؟ پاسخ دهیم. به‌صورت کلی درمان نوروپاتی دیابتی بر کنترل دیابت و کاهش علائم تمرکز دارد. هرچند که نمی‌توان آسیب ناشی از نوروپاتی را به طور کامل معکوس کرد، اما بهره‌مندی از روش‌های درمانی می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی و کاهش خطر عوارض بیشتر کمک کنند. در ادامه روش‌های رایج درمان نوروپاتی دیابتی را مورد بررسی قرار خواهیم داد:
کنترل قند خون
درمان سریع نوروپاتی دیابتی در کنترل دقیق قند خون نهفته است. حفظ سطح قند خون در محدوده‌های توصیه شده می‌تواند پیشرفت نوروپاتی را کند کرده و علائم آن را کاهش دهد. همچنین با استفاده از بهترین رژیم دیابتی می‌توانید سطح قند قند خون را با حد زیادی در محدوده نرمال نگه دارید.
داروهای مسکن
بهترین قرص درمان نوروپاتی داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد تشنج یا داروهای مخصوص درد عصبی هستند که پزشک به منظور کاهش درد ناشی از نوروپاتی آن‌ها را تجویز می‌کند.
داروهای موضعی
کرم‌ها یا پمادهای حاوی کاپسایسین یا لیدوکائین می‌توانند بهترین پماد برای نوروپاتی باشند که به صورت موضعی برای تسکین درد ناحیه‌ای خاصی استفاده می‌شوند.
تغییرات سبک زندگی
تغییراتی در سبک زندگی مانند تغذیه سالم، ورزش منظم، و دوری از دخانیات و الکل می‌تواند به بهبود علائم و کلی سلامتی کمک کند.
فیزیوتراپی و توانبخشی
برای افرادی که دچار ضعف عضلانی یا مشکلات حرکتی هستند، فیزیوتراپی نوروپاتی دیابتی می‌تواند به بهبود عملکرد و کاهش درد کمک کند.
درمان های نوروپاتی دیابتی
مدیریت مشکلات گوارشی
برای کنترل مشکلات گوارشی ناشی از نوروپاتی اتونوم، ممکن است نیاز به تغییراتی در رژیم غذایی، داروهای گوارشی، یا سایر درمان‌ها باشد.
به‌صورت کلی مشورت با یک تیم پزشکی متخصص شامل دیابتولوژیست‌ها، متخصصان درد، فیزیوتراپیست‌ها و سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند به ارائه یک برنامه درمانی جامع و متناسب با نیازهای فردی کمک کند و علاوه بر درمان در جلوگیری از نوروپاتی دیابتی تاثیرگذار باشد.
نحوه تشخیص نوروپاتی دیابتی
تشخیص نوروپاتی دیابتی در بسیاری از موارد با یک بررسی دقیق سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی توسط پزشک آغاز می‌شود. پزشک در مورد علائم، مدیریت دیابت و سایر شرایط پزشکی موجود سوالاتی را مطرح می‌کند. در طول معاینه فیزیکی، پزشک به دنبال نشانه‌هایی از آسیب عصبی مانند بی‌حسی، کاهش حس لامسه، تغییرات در رفلکس‌ها یا ضعف عضلانی خواهد بود. معاینه‌های خاص مانند بررسی حس لامسه با استفاده از مونوفیلامنت نایلونی یا تست‌های دما و ارتعاش ممکن است برای ارزیابی حساسیت پوستی و عملکرد عصبی انجام شود.
در صورت نیاز به تایید تشخیص و ارزیابی دقیق‌تر میزان آسیب عصبی، پزشک ممکن است آزمایش‌های الکتروفیزیولوژیک مانند مطالعات هدایت عصبی و الکترومیوگرافی را تجویز کند. این آزمایش‌ها سرعت و قدرت سیگنال‌های الکتریکی که از طریق اعصاب عبور می‌کنند را اندازه‌گیری می‌کنند و می‌توانند به تشخیص آسیب دقیق عصبی کمک کنند. گاهی اوقات، آزمایش‌های خون برای بررسی سایر علل احتمالی علائم، مانند کمبود ویتامین‌ها یا مشکلات تیروئید، انجام می‌شود. استفاده از این روش‌ها به پزشک کمک می‌کند تا تصویر کاملی از وضعیت سلامتی فرد به دست آورد و برنامه درمانی مناسبی را تدوین کند.
اگر به دنبال خرید نوار تست قند خون با قیمت سهمیه‌ای هستید، می‌توانید خرید خود را از فروشگاه تجهیزات پزشکی زیمانو انجام دهید.
تفاوت نوروپاتی و ام اس
پس از آنکه بررسی کردیم که نوروپاتی دیابتی چیست به این موضوع خواهیم رسید که آیا نوروپاتی دیابتی و ام اس شبیه بهم هستند؟ نوروپاتی دیابتی و ام اس دو اختلال عصبی هستند که با وجود تشابه در برخی علائم، از نظر علل، مکانیزم‌های بیماری‌زا و روش‌های درمانی به طور قابل توجهی متفاوت هستند. نوروپاتی دیابتی ناشی از آسیب طولانی مدت به اعصاب محیطی به دلیل قند خون بالا در افراد مبتلا به دیابت است و با بی‌حسی، درد و ضعف در پاها و دست‌ها همراه است. این حالت بیشتر بر اعصاب محیطی تاثیر می‌گذارد و می‌تواند منجر به مشکلات حسی و حرکتی در اندام‌ها شود.
این در حالی است که ام اس یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به پوشش محافظ اعصاب در سیستم عصبی مرکزی حمله می‌کند. این امر باعث التهاب و آسیب به این پوشش می‌شود و منجر به ایجاد ضایعات یا پلاک‌هایی می‌شود و می‌تواند اختلال در انتقال پیام‌های عصبی را به دنبال داشته باشد. علائم ام اس نیز شامل اختلالات بینایی، ضعف عضلانی، مشکلات تعادل و هماهنگی، و اختلالات شناختی است و بر مغز و نخاع تاثیر می‌گذارد. به‌صورت کلی در حالی که هر دو بیماری می‌توانند چالش‌هایی را برای افراد مبتلا ایجاد کنند، روش‌های درمانی برای آن‌ها به طور خاص بر اساس مکانیزم‌های بیماری‌زا و علل زمینه‌ای طراحی شده‌اند.
سوالات رایج
آیا بیماری نوروپاتی درمان دارد؟
خیر، نوروپاتی دیابتی به طور کامل قابل درمان نیست، اما می‌توان با مدیریت مناسب علائم را کنترل کرد و پیشرفت بیماری را کاهش داد.
درمان نوروپاتی چقدر طول میکشد؟
مدت زمان درمان بستگی به شدت علائم و پاسخ فرد به درمان دارد و می‌تواند از چند هفته تا چند ماه متغیر باشد. برخی افراد ممکن است نیاز به مدیریت مداوم داشته باشند.