سرتیتر مطالب
اندازه گیری قند خون، یکی از مهم‌ترین اقدامات برای حفظ سلامت عمومی و مدیریت بیماری دیابت است. در صورتی که به‌طور مرتب کنترل نشود، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، نابینایی، اختلالات کلیوی و حتی سکته قلبی افزایش پیدا میکند.
اگر می‌خواهید به‌طور مداوم و بدون نیاز به مراجعه مکرر به پزشک وضعیت قند خون خود را بررسی کنید، می‌توانید از دستگاه‌های تست قند خون خانگی استفاده کنید و با راهنمایی متخصصان، برنامه غذایی و دارویی خود را تنظیم کنید.
در این مقاله قصد داریم تمامی جنبه‌های مربوط به اندازه‌گیری قند خون در منزل را بررسی کنیم و در ادامه، انواع روش اندازه گیری قند خون در خانه را به شما معرفی کنیم.
قند خون بالا چگونه بوجود می آید؟
قند خون بالا یا هایپرگلایسمی، وضعیتی است که در آن سطح قند خون فرد بالاتر از حد نرمال می‌رود. این اتفاق می‌تواند به‌دلایل مختلفی ایجاد شود؛ از جمله:
دیابت
عموما اولین عاملی که برای دلیل بالا رفتن قند خون به ذهن افراد می‌رسد، ابتلا به بیماری دیابت است. چراکه در اثر این بیماری، انسولین به‌اندازه کافی تولید یا مصرف نمی‌شود و سطح قند خون در بدن فرد افزایش پیدا میکند.
محصولات مرتبط
خوراکی‌های پر قند و سرشار از کربوهیدرات
مصرف بیش از حد قند و کربوهیدرات منجر به افزایش میزان قند خون در افراد می‌شود.
پایین بودن سطح فعالیت ورزشی
با انجام فعالیت‌های ورزشی، قند لازم از طریق خون به سلول‌های بدن فرستاده می‌شود. در صورتی که فرد به‌اندازه کافی فعالی بدنی نداشته باشد، سطح قند خون او افزایش پیدا میکند.
مصرف برخی داروها
مصرف داروهایی مثل کورتیکواستروئیدها، داروهای روان‌گردان و قرص‌های ضدافسردگی می‌تواند منجر به افزایش سطح قند خون در افراد شود.
ابتلا به استرس
هورمون‌های مرتبط با استرس در میزان قند خون بد اثرگذار هستند و می‌توانند آن را افزایش دهند. در یکی از گزارشات منتشر شده در وبلاگ تخصصی دیابت دانشگاه کالیفرنیا نوشته شده است که:
زمانی که بدن تحت استرس قرار می‌گیرد، هورمون‌هایی مثل آدرنالین، گلوکاگون، هورمون رشد و کورتیزول باعث تغییراتی در سطح قند خون می‌شوند. وقتی استرس داریم، بدن تلاش میکند تا انرژی بیشتری در دسترس داشته باشد و به همین دلیل سطح انسولین پایین می‌آید و قند بیشتری از کبد وارد خون می‌شود. در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، استرس می‌تواند قند خون را بالا ببرد و کنترل آن را سخت‌تر کند، به طوری که ممکن است نیاز به دوزهای بالاتری از دارو یا انسولین پیدا کنند.
ابتلا به عفونت‌ها و بیماری‌های خاص
زمانی که بخشی از بدن شما عفونت میکند یا به بیماری‌هایی مانند آکرومگالی، سندرم کوشینگ و نارسایی تیروئید مبتلا می‌شود، به‌طور طبیعی اندازه قند خون در بدن شما افزایش پیدا میکند.
روش های اندازه گیری قند خون کدام است؟
شما برای اینکه بتوانید وضعیت قند خون خود را مدیریت کنید، می‌توانید به کمک روش‌های زیر سطح آن را اندازه‌گیری کنید:
آزمایش قند خون
برای انجام آزمایش قند خون، باید به همراه نسخه پزشک به آزمایشگاه مراجعه کنید. در این آزمایش، نمونه خون از رگ بیمار گرفته می‌شود تا مقدار گلوکز موجود در آن اندازه‌گیری شود.
آزمایش قند خون دقت بسیار بالایی دارد و برای تشخیص دقیق دیابت، بررسی عوارض آن و تنظیم دوز مناسب دارو بهترین روش است؛ اما هزینه‌بر است و به تجهیزات آزمایشگاهی نیاز دارد.
استفاده از دستگاه قند خون
تست قند خون با دستگاه، روش دیگری برای اندازه‌گیری قند خون است. این روش نسبت به اندازه‌گیری قند خون در آزمایشگاه دقت کمتری دارد، اما برای کسانی که می‌خواهند به‌طور مداوم وضعیت قند خون خود را تحت نظر داشته باشند، بسیار مفید است.
روش استفاده از دستگاه قند خون به صورت زیر است:
۱- ابتدا دستتان را به‌خوبی با آب و صابون بشویید تا از تمیز بودن نمونه خون مطمئن شوید.
۲- دستگاه قند خون را روشن کنید و اگر از نوع با نوار است، نوار تست را وارد کنید.
۳- در سرنگ لانست یک نوک تیز (لانست) قرار دهید و با استفاده از سرنگ، یک سوراخ کوچک در نوک انگشت ایجاد کنید.
۴- یک قطره خون روی نوار تست قرار دهید و نوار تست را داخل دستگاه بگذارید.
۵- در اینجا، دستگاه اندازه قند خون را نمایش می‌دهد. هر دستگاه قند خون بر اساس راهنمایی که دارد، مشخص کرده اندازه قند خون در چه بازه‌ای نرمال است. بر همین اساس می‌توانید نتیجه را تفسیر کنید.
مزیت اندازه گیری قند خون با دستگاه این است که قابل حمل است و کار کردن با آن نیز ساده است. همچنین در مقایسه با روش‌های آزمایشگاهی هزینه کمتری دارد. بنابراین اگر می‌خواهید به‌صورت روزانه قند خون خود را مدیریت کنید و میزان تاثیر غذاها یا فعالیت‌های ورزشی بر سطح قند خون خود را آزمایش کنید، اندازه گیری قند خون با دستگاه می‌تواند بهترین روش باشد.
استفاده از CGM
دستگاه (CGM (Continuous Glucose Monitoring یا سیستم پایش مداوم قند خون، برای افرادی مناسب است که به دیابت نوع ۱ مبتلا هستند یا نیاز دارند به‌طور دقیق و مداوم وضعیت قند خون خود را زیر نظر داشته باشند.
طرز استفاده دستگاه قند خون CGM به صورت زیر است:
۱- ابتدا باید محلی که می‌خواهید سنسور قند خون نصب شود را با الکل تمیز کنید. معمولا این سنسور بر روی بازو یا شکم فرد قرار می‌گیرد. بسته به نوع دستگاه CGM که خریداری کرده‌اید، ممکن است یک ابزار اتوماتیک برای درج سنسور داشته باشد.
۲- اگر دستگاه شما نیاز به یک سری تنظیمات اولیه داشت، آن‌ها را انجام دهید و سپس سنسور را فعال کنید.
آزمایش های تشخیص قند خون کدام است؟
آزمایش های تشخیص قند خون انواع مختلفی دارند، اما دو تست معتبر برای اندازه‌گیری قند خون وجود دارد:
- Fasting Blood Sugar
- Hemoglobin A1C
در ادامه هر یک از این دو آزمایش را توضیح می‌دهیم.
FBS یا Fasting Blood Sugar
آزمایش FBS، برای تشخیص دیابت نوع ۱ و ۲ بسیار مفید است. در این روش، خون از کف دست یا بازوی شما گرفته می‌شود و میزان گلوکز موجود در آن بررسی می‌شود. مقدار نرمال بین ۷۰ تا ۱۰۰ mg/dL است.
برای انجام تست FBS باید بین ۸ تا ۱۲ ساعت قبل ناشتا باشید و هیچگونه فعالیت سنگینی قبل از انجام آزمایش نداشته باشید.
Hemoglobin AC1
تست Hemoglobin AC1 یا HbA1c، میانگین سطح قند خون در ۲ تا ۳ ماه گذشته را بررسی میکند. در این روش، خون توسط سرنگ از کف دست یا بازو گرفته می‌شود، سپس نمونه جمع‌آوری شده به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا مقدار هموگلوبین موجود در خون را اندازه‌گیری کند.
بهترین روش اندازه گیری قند خون در منزل کدام است؟
بسته به شرایط شما و نوع نیازی که دارید، نحوه اندازه گیری قند خون در منزل می‌تواند متفاوت باشد:
۱- اندازه گیری قند خون با دستگاه قند خون با سوزن
مزایا:
دستگاه‌های قند خون با سوزن، قیمت مناسبی دارند و قابلیت حمل آسانی دارند. همچنین در سریع‌ترین زمان ممکن، می‌توانید مقدار قند خون را اندازه‌گیری کنید.
معایب:
استفاده از سوزن می‌تواند برای برخی افراد ناراحت‌کننده و استرس‌آور باشد. به‌علاوه اینکه اگر سوزن درست استریل نشود یا چند بار استفاده شود، ممکن است خطر عفونت وجود داشته باشد. همچنین در صورتی که پوست زخمی باشد نمی‌توان از آن استفاده کرد.
۲- اندازه گیری قند خون با دستگاه قند خون بدون سوزن (سنسور قند خون)
مزایا:
با توجه به اینکه اندازه گیری قند خون با سنسور نیازی به استفاده از سوزن ندارد، خطر انتقال عفونت نیز به‌حداقل می‌رسد. بنابراین کار با این دستگاه بسیار راحت است و چون نیازی به تماس با خون ندارد، مسائل بهداشتی نیز کمتر پیش می‌آید. این دستگاه نتایج قندخون شما را مانند یک نمودار به صورت 24 ساعته اعلام میکند و خطر افت و خیز قند خون به خصوص در خواب را کاهش می‌دهد.
معایب:
هزینه خریداری این دستگاه در مقایسه با نوع با سوزن، بیشتر است و برخی از انواع آن نیاز به شارژ یا تعویض باتری دارند، البته که دستگاه تست قندخون بدون سوزن موجود در زیمانو نیازی به باتری ندارد و مانند یک چسب به بازو متصل می‌شود. همچنین استفاده از سنسور قند خون به کسانی که دچار برخی بیماری‌های پوستی هستند یا در دوران بارداری قرار دارند، توصیه نمی‌شود.
به این ترتیب، انتخاب میان دستگاه تست قند خون با سوزن یا بدون سوزن، به نیازهای شما بستگی دارد و نمی‌توان به‌طور کلی یکی را از دیگری برتر دانست.
نحوه اندازه گیری قند خون با دستگاه قند خون خانگی
یکی از ساده‌ترین و سریع‌ترین راه‌ها برای اندازه گیری قند خون، استفاده از دستگاه قند خون خانگی است. برای اینکه بتوانید به‌شکل دقیق سطح قند خون خود را ارزیابی کنید، به تجهیزات زیر نیاز دارید:
- دستگاه قند خون خانگی
- نوار تست قند خون
- لانست (نوک تیز)
- پد الکلی
بعد از اینکه موارد بالا را مطرح کردید، نوبت به بررسی سطح قند خون می‌رسد. نحوه اندازه گیری قند خون در منزل به‌صورت زیر است:
۱- دستگاه را روشن کنید.
۲- ناحیه‌ای از پوست که می‌خواهید از آن خون بگیرید را به کمک پد الکلی ضدعفونی کنید.
۳- یک لانست داخل دستگاه قرار دهید.
۴- لانست را نزدیک ناحیه ضدعفونی شده قرار دهید و دکمه مربوط به خون‌گیری را فشار دهید.
۵- یک قطره کوچک خون را روی نوار تست قند خون قرار دهید. مطمئن شوید که نوار تست آن را جذب کرده است.
۶- نوار را در شکاف مخصوص دستگاه قرار دهید و منتظر بمانید تا دستگاه نتیجه را برای شما نمایش دهد.
۷- نتیجه را یادداشت کنید و لانست و نوار تست را دور بیندازید.
نحوه اندازه گیری قند خون با دستگاه قند خون بدون سوزن
تست قند خون با دستگاه بدون سوزن، یکی از روش‌های جدیدی است که با بهره‌گیری از تکنولوژی‌هایی مانند امواج فراصوتی، برق مغناطیسی، یا حتی تکنولوژی اپتیکال، بدون نیاز به جابجایی پوست، قند خون را اندازه‌گیری میکند. به همین خاطر، این روش تست قند خون بسیار ساده است و تنها وسیله‌ای که برای اندازه‌گیری قند خون نیاز دارید، یک دستگاه قند خون بدون سوزن است.
طریقه استفاده از دستگاه قند خون بدون سوزن به‌صورت زیر است:
۱- دستگاه را روشن کنید و اگر نیاز به کالیبره شدن دارد، ابتدا آن را کالیبره کنید.
۲- معمولا پشت دست یا بازو به‌عنوان ناحیه اندازه‌گیری قند خون انتخاب می‌شود. محل مورد نظر را انتخاب کنید و اپلیکاتور را روی آن ناحیه قرار دهید.
۳- چند ثانیه صبر کنید تا چسب به خوبی به بازو متصل شود.
۴- سپس اپلیکیشن مربوط به دستگاه را باز کنید.
۵- حالا می‌توانید به صورت دائم سطح قندخون خود را مشاهده کنید.
تفسیر نتایج قند خون خانگی
اگر در منزل قند خون خود یا اطرافیان را اندازه‌گیری می‌کنید، لازم است تا با نحوه تفسیر دقیق نتایج قند خون خانگی به‌طور کامل آشنایی داشته باشید؛ زیرا حتی اگر به‌درستی مراحل اندازه گیری قند خون با دستگاه را انجام داده باشید، تفسیر اشتباه می‌تواند منجر به افزایش سطح اضطراب و مدیریت نادرست قند خون شود. این موضوع در طولانی‌مدت به کلیه‌ها، چشم‌ها و یا قلب آسیب می‌رساند.
بسته به روش تست قند خون، نحوه تفسیر آن نیز متفاوت است:
تفسیر قند خون با دستگاه تست قند خون خانگی با سوزن
۱- اگر پیش از غذا قند خون بالای ۱۳۰ mg/dL باشد یا بعد از غذا بیشتر از ۱۸۰ mg/dL باشد، می‌تواند نشان‌دهنده وضعیت Hyperglycemia باشد. در این صورت حتما در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.
۲- اگر قند خون کمتر از ۷۰ mg/dL باشد، می‌تواند نشان‌دهنده وضعیت Hypoglycemia باشد. در این صورت، به تزریق فوری قند خون نیاز خواهید داشت.
۳- اگر پیش از غذا قند خون در محدوده ۷۰-۱۳۰ mg/dL باشد یا بعد از غذا کمتر از ۱۸۰ mg/dL باشد، نرمال است.
تفسیر قند خون با دستگاه تست قند خون خانگی بدون سوزن
۱- اگر دستگاه شما نرم‌افزاری دارد که به‌صورت گرافیکی نتایج را نمایش می‌دهد، در صورت بالا رفتن یا پایین آمدن گراف حتما به متخصص مراجعه کنید؛ اما اگر گراف در محدوده مطلوب باقی ماند، وضعیت قند خون شما تحت کنترل است.
۲- اگر دستگاه شما از نوعی است که نتیجه تست قند خون را به‌صورت دیجیتال یا ال‌سی‌دی نمایش می‌دهد، باید مقدار آن را با استانداردهای ارائه شده برای دستگاه تست قند خون خانگی با سوزن مقایسه کنید.
نکته مهم: در صورتی که بعد از اندازه‌گیری قند خون متوجه شدید اندازه قند خون شما در محدوده نرمالی قرار ندارد، حتما به متخصص مراجعه کنید و بر اساس توصیه‌های پزشک عمل کنید.
جمع بندی نکات کلیدی
- به‌طور مرتب قند خون خود را اندازه‌گیری کنید تا از وضعیت سلامت خود مطمئن شوید.
- رایج‌ترین روش اندازه گیری قند خون عبارتند از: آزمایش خون، دستگاه قند خون و CGM.
- اندازه‌گیری قند خون در آزمایشگاه بسیار دقیق است، اما نیاز به صرف هزینه و وقت زیادی دارد؛ بنابراین روش اندازه گیری قند خون در خانه توصیه می‌شود.
- برای بررسی روزانه وضعیت قند خون استفاده از دستگاه قند خون ناشتا توصیه می‌شود که مقرون‌به‌صرفه و قابل حمل است.
- برای اندازه گیری قند خون با دستگاه با سوزن، باید از انگشتان میانی استفاده شود.
- برای تنظیم رژیم غذایی و دارویی، حتما باید نتیجه قند خون به‌طور دقیق تفسیر شود.
سوالات رایج
کدام روش اندازه گیری قند خون برای کودکان بهتر است؟
با توجه به اینکه بیشتر کودکان از سوزن و سرنگ فراری هستند، بهتر است برای اندازه گیری قند خون آن‌ها از دستگاه تست قند خون بدون سوزن استفاده شود تا بدون نگرانی بابت احساس ترس یا ناراحتی، سطح قند خون در بدن آن‌ها بررسی شود.
بهترین انگشت برای تست قند خون کدام است؟
برای اندازه‌گیری دقیق قند خون، توصیه می‌شود از انگشتان وسطی مانند انگشت میانی، انگشت اشاره یا انگشت حلقه استفاده شود، زیرا جریان خون در این انگشتان بیشتر است. اگر انگشتی زخم یا آسیب دیدگی دارد، از آن استفاده نکنید. برای افرادی که به طور مکرر قند خون خود را چک می‌کنند، دستگاه‌های اندازه‌گیری بدون سوزن توصیه می‌شود تا از آسیب به پوست جلوگیری شود. در غیر این صورت، بهتر است برای جلوگیری از آسیب رساندن به یک ناحیه خاص از پوست، از انگشتان مختلف در اندازه‌گیری‌های مکرر استفاده شود.