سرتیتر مطالب
دستگاه Cpap و Bipap چیست و چه تفاوتی دارند؟
یکی از مشکلات رایج در تنفس هنگام خواب، خر و پف و قطع شدن تنفس یا Apnea (آپنه) است. عمده دلیل این اختلال و قطع شدن تنفس هنگام خواب، بسته شدن مسیر تنفس با حرکات ماهیچه‌ای است. این اختلال تنفسی ممکن است سبب کاهش سطح اکسیژن خون و در نتیجه بیدارشدن فرد و بروز مشکلات قلبی عروقی به مرور زمان گردد. لذا آرامش و سلامت شخص را برهم بزند. دستگاه های سی‌پپ(Cpap) و بای‌پپ(Bipap) برای رفع این مشکل طراحی شده اند.
استفاده از دستگاه های سی‌پپ و بای‌پپ توسط پزشک متخصص تجویز می‌شود. همچنین این تجویز اغلب به کمک نتایج تست خواب انجام می شود. تستی که در آن فرد در خواب صبح تا شب از حیث عواملی چون زمان و عمق خواب و نوع تنفس مورد آزمایش قرار می گیرد. دستگاه های Cpap و Bipap دو نوع ونتیلاتور خانگی هستند که امکان تنفس را فراهم می کنند. در واقع سی پپ و بای پپ، نمونه های ساده شده دستگاه تنفسی ونتیلاتور پزشکی محسوب می‌شوند. در ادامه این مطلب به نحوه کارکرد و همچنین تفاوت های این دو دستگاه می پردازیم.
سی پپ (Cpap) چیست و چگونه کار می کند؟
سی پپ یا Continuous Positive Air Pressue برای درمان بیماران قطع تنفس حین خواب مورد استفاده قرار می‌گیرد. سی‌پپ، فشار هوای مثبت یا همان Positive Air Pressue ایجاد کرده و باعث بازشدن مسیر تنفس می‌گردد. این دستگاه با فراهم کردن فشار هوای مناسب، به عمل دم کمک می‌نماید. این فشار نیز معمولاً در بین 4 تا 25 سانتی متر آب می‌باشد. همچنین فشار بازدم مقدار ثابت و برابر با فشار دم خواهد داشت.
محصولات مرتبط
اجزای سی‌پپ و نوع اتومات آن:
Cpap از کمپرسور هوا، رطوبت ساز، لوله های ارتباطی و ماسک تشکیل شده است. کمپرسور وظیفه فشرده سازی هوای اتاق را برعهده دارد. به خاطر داشته باشید، سی پپ تولید اکسیژن نمی کند بلکه با فشارده کردن هوا امکان تنفس آسان را فراهم می‌نماید. رطوبت ساز نیز با مرطوب نمودن هوای فشرده شده مانع از ورود هوای خشک به سیستم تنفسی می‌گردد. ماسک سی‌پپ نیز در نوع تمام صورت و یا فرم بینی ساخته شده است.
ماسک تمام صورت اندازه بزرگتری نسبت به ماسک بینی دارد. در نتیجه آزادی عمل بیمار حین خواب کمتر است. اما امکان نشتی و خروج هوا که عامل مهمی است، کمتر وجود دارد. ماسک های نوع بینی، اندازه کوچکتری دارند و در حین خواب آزادی حرکت بیشتری به فرد می‌دهد. از طرفی ممکن است هوای تنفسی امکان خروج از فضاهای اطراف ماسک داشته باشد.
دستگاه سی‌پپ با تنظیم فاکتورها بر اساس نتایج تست خواب فعالیت می‌کند. در نتیجه این پارامترها ثابت بوده و در صورت تغییر وضعیت شخص، این تنظیمات تغییر نمی‌کنند. لذا به منظور حل این مشکل دستگاه سی‌پپ اتومات طراحی و ساخته شده است. AutoCpap فشار دم تنفسی را با تغییر وضعیت بدن و شرایط تنفسی فرد، تنظیم می‌نماید.
بای‌پپ (Bipap) چیست و چگونه کار می کند؟
دستگاه بای پپ یا Bi-level Positive Airway Pressure برای حل مشکلات تنفسی جدی تر مورد استفاده قرار می‌گیرد. بای‌پپ علاوه بر عمل دم، در بازدم نیز به بیمار کمک می‌نماید. بیماری های مزمن تنفسی و آسم از جمله موارد استفاده از این دستگاه می‌باشد. Bipap با توجه به نتایج تست خواب، دو فشار دم و بازدم به صورت جداگانه تنظیم می‌نماید. فشار بازدم اغلب کمتر از دم بوده تا این عمل راحت تر انجام شود.
بنابراین در بای‌پپ، دو نوع فشار توسط مطالعات و تجویز پزشک تنظیم می‌شود. فشار هوای تنفس و ورود هوا یا IPAP و فشار کمتری به منظور بازدم و خروج هوا یا همان EPAP.
انواع بای‌پپ:
دستگاه Bipap انواع مختلفی دارد که هریک، در موقعیت های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. نوع S یا ST یکی از معمول ترین نوع بای‌پپ ها می‌باشد. عمده کارکرد آن ها تنظیم فشار تنفس بازدمی است. همچنین در صورت هشدار حسگرها در عمل دم، بمنظور حل مشکل، فشار این بخش نیز دستخوش تغییر می‌شود. دستگاه ST علاوه بر این مورد، تعداد تنفس را کنترل کرده و اجازه تعداد تنفس کمتر از مقدار مشخصی را نخواهد داد. نوع AVAPS از انواع بای پپ نیز به منظور تنظیم حجم تنفس بیمار به حد مشخصی طراحی شده است.
Cpap و Bipap چه تفاوت هایی دارند؟
نخستین تفاوت این دو دستگاه در دامنه کاربرد آنها است. دستگاه بای‌پپ علاوه بر مشکلات قطع تنفس خواب یا آپنه، برای مشکلات مزمن تنفسی و آسم نیز کاربرد دارد. تفاوت بعدی که می‌توان به عنوان اصلی ترین تفاوت به آن اشاره کرد، قابلیت تنظیم فشار در دم و بازدم می‌باشد. همچنین انواع مختلف بای‌پپ قابلیت‌های مختلفی نیز دارند. مواردی چون تنظیم تعداد تنفس و حجم تنفسی بیمار.
همان گونه که بیان شد عمده ترین تفاوت کارکرد این دو دستگاه در تنظیم فشار است. در واقع سی‌پپ فشار هوای مثبت در دم و بازدم ایجاد می‌کند که این فشار همواره ثابت است. یعنی فشار مربوط به دم با فشار مربوط به بازدم برابر می باشد. همچنین تحت الشرایطی این فشار ثابت در دم و بازدم می‌تواند سبب ناراحتی شخص گردد. اما در مقابل، بای‌پپ با تنظیم فشار دم و کاهش فشار در بازدم امکان راحتی بیشتری برای فرد فراهم می‌کند. یعنی فشار هوا در دو بخش دم و بازدم به صورت جداگانه قابل تنظیم است.
جمع بندی:
دو دستگاه Cpap و Bipap به منظور رفع مشکلات رایج تنفسی طراحی و مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دو دستگاه علی رغم داشتن تفاوت های نسبت به هم، اما دارای عملکرد و اجزای نسبتاً مشابهی هستند. سی‌پپ و بای‌پپ از تنظیم فشار هوا در سیستم عملکرد خود استفاده می‌کنند. همچنین از اجزایی چون کمپرسور هوا، لوله های ارتباطی و ماسک تشکیل شده‌اند. در واقع هر دو دستگاه با تنظیم فشار هوای فشرده در دم و بازدم به تنفس بیمار کمک می‌نماید. عمده تفاوت آنها نیز در آن است که فشار هوای سی‌پپ ثابت بوده و در بای‌پپ امکان تنظیم فشار در دم و بازدم به صورت جداگانه نیز فراهم است.
منابع: healthline – sleepassociation