سرتیتر مطالب
تزریق انسولین، یکی از اقدامات مهم و کلیدی در کنترل دیابت است. بسیاری از بیماران دیابتی، بنابر تجویز پزشک خود، نیاز به تزریق روزانه انسولین دارند. تزریق انسولین ممکن است بسته به نوع دیابت، نیاز به تکرار تا آخر عمر داشته باشد. بسیاری از افراد در ابتدای شروغ تزریق انسولین، دچار خطا یا اشتباهاتی می‌شوند. همچنین تکراری بودن این فرایند، ممکن است خسته کننده شده و فرد را نسبت به انجام دقیق تزریق بی‌حوصله کند. با وجود آموزش‌های لازم درمورد تزریق انسولین، این عوامل می‌توانند به اشتباهات رایجی در تزریق انسولین منجر شوند. در این مقاله 5 اشتباه رایج موقع تزریق انسولین را با هم می‌خوانیم. اگر شما هم روزانه انسولین تزریق می‌کنید یا در خانواده خود چنین فردی را دارید، خواندن این مطلب را از دست ندهید.
اهمیت تزریق صحیح انسولین
انسولین، هورمونی است که وظیفه کاهش قند خون و تنظیم آن را به عهده دارد. در بیماران دیابتی نوع یک، این هورمون ترشح نمی‌شود و بیمار نیاز به تزریق روزانه و مکرر انسولین دارد. در بیماران نوع دو نیز ممکن است فرد برای تنظیم انسولین، برای مدتی نیاز به تزریق داشته باشد. نبود انسولین در بدن، وضعیت قند خون را ناپایدار می‌کند و فرد دائما با افزایش و افت ناگهانی قند خون مواجه می‌شود. این افت و خیز قند علاوه بر احساس سرگیجه، تاری دید، ضعف و بی‌حالی، در موارد شدیدتر منجر به بیهوشی، آسیب چشمی یا حتی سکته می‌شود.
اگر انسولین به درستی تزریق نشود، این ماده به اندازه کافی وارد بدن نمی‌شود؛ در نتیجه، اثرگذاری کافی را نخواهد داشت. بنابراین مهم است که بیماران دیابتی، انسولین را دقیقا با دوز تجویزی و در زمان مناسب تزریق کنند تا بتوانند قند خون خود را بهتر تنظیم کنند.
اشتباهات رایج تزریق انسولین
افراد دیابتی، هنگام تزریق انسولین این اشتباهات را بیشتر انجام می‌دهند:
استفاده چندباره از سرنگ یا سوزن انسولین
خیلی از افراد، چند نوبت در روز نیاز به تزریق انسولین دارند و این یعنی با هربار تزریق، باید سرنگ انسولین یا سوزن متصل به قلم انسولین را عوض کنند. بعضی افراد برای صرفه جویی، از سرنگ یا سوزن تزریق، بیشتر از یک بار استفاده می‌کنند؛ یا ممکن است فکر کنن چون فقط خودشان از سوزن استفاده می‌کنند، نیازی به تعویض مکرر نیست. اما این کار سوزن تزریق را کند می‌کند و احتمال درد، سوزش و آسیب پوستی را بالا می‌برد. پس از هربار تزریق، سرنگ یا سرسوزن قلم را دور انداخته و در نوبت بعدی استفاده نکنید.
تزریق در محل‌های تکراری
تزریق انسولین باید در محل‌های انجام شود که دارای بافت چربی هستند. شکم، قسمت پشت بازو، ران‌ها و باسن بهترین نقاط برای تزریق انسولین هستند. اما اگر تزریق انسولین را همیشه در یک ناحیه و یک نقطه انجام دهید، باعث ایجاد برآمدگی‌های زیر پوستی (لیپوهایپرتروفی) می‌شود که جذب انسولین را مختل می‌کند. محل تزریق را بین شکم، بازو، ران و باسن تغییر دهید و هر بار حدود دو انگشت از نقطه قبلی فاصله بگیرید.
محصولات مرتبط
تزریق در عمق یا زاویه نامناسب
تزریق انسولین باید در بافت چربی انجام شود و به عضله نرسد. به همین خاطر طول سرسوزن تزریق بسیار مهم است.
- در کودکان، نوجوانان و افراد لاغر: بهتر است از سوزن‌های کوتاه‌تر مثل 4 و 5 میلی‌متر استفاده کنید. همچنین این افراد موقع تزریق بهتر است با انگشت شصت و اشاره، پوست را کمی جمع کنند تا تزریق راحت‌تر انجام شود. موقع انجام این کار، توجه کنید که فقط پوست و چربی جمع شود و عضله را جمع نکنید. همچنین، موقع تزریق برای کودکان و افراد لاغر، می‌توانید سوزن را با زاویه 45 درجه وارد کنید تا از ورود آن به عضله جلوگیری کنید. (تزریق در زاویه کمتر از 45 درجه منجر به جذب ناکافی و نشت انسولین به بیرون پوست می‌شود.)
- در افراد غیر لاغر: می‌توان از سرسوزن بلند مثل سرسوزن 6 میلیمتری نیز استفاده کرد و ممکن است نیازی به جمع کردن پوست و تزریق در زاویه 45 درجه نباشد.
عجله در خارج کردن سوزن
اگر پس از تزریق بلافاصله سوزن را از پوست خارج کنید، ممکن است قطرات انسولین از پوست شما خارج شوند. پس از تزریق کامل انسولین، حدود 5 ثانیه سوزن را داخل پوست نگه دارید تا انسولین به خوبی در بافت چربی پخش شود و به بیرون پوست نشت نکند.
انباشت انسولین (insulin stacking)
احتمالا تجربه کرده‌اید که گاهی اوقات پس از غذا، انسولین تزریق می‌کنید اما قند خون شما به اندازه کافی پایین نمی‌آید. برخی افراد با دیدن این اتفاق، به اشتباه، یک دوز دیگر انسولین تزریق می‌کنند تا قند خون را کاهش دهند. اما این کار باعث انباشت انسولین می‌شود که می‌تواند قند خون شما را ناگهانی و به شدت پایین بیاورد.
حداقل دو ساعت به انسولین بعد غذا فرصت دهید تا به اوج اثر خود برسد. حتی اگر روی دستگاه قند خون یا نمودار سنسور CGM عدد بالایی مشاهده می‌کنید.
نکات تکمیلی برای تزریقی بهتر و موثرتر
- تزریق را با سرعت یکنواخت انجام دهید تا انسولین به خوبی وارد پوست شود. سرعت تزریق نباید آنقدر زیاد باشد که انسولین از پوست خارج شود، و نه آنقدر کم باشد که باعث احساس درد شود.
- اگر متوجه شدید که انسولین به خوبی از سوزن رد نمی‌شود و در نقطه‌ای گیر می‌کند، از فشار دادن سرنگ و تلاش برای تزریق خودداری کنید. سرنگ را خارج کنید و خروج دارو را چک کنید. اگر سوزن دچار گرفتگی بود، آن را جدا کرده و سوزن جدیدی استفاده کنید.
- توجه کنید که محل تزریق باید کاملا تمیز و خشک باشد. قبل از تزریق، ناحیه را بشویید یا با پد الکلی تمیز و خشک کنید. آلوده بودن محل تزریق ممکن است روی کیفیت تزریق و جذب دارو تاثیر منفی بگذارد.
- سرسوزن انسولین را به خوبی و با دقت به قلم یا سرنگ متصل کنید تا احتمال نشتی آن را کاهش دهید.
- اگر کودک دیابتی دارید که نسبت به تزریق انسولین مقاومت دارد، می‌توانید از دستگاه تزریق انسولین بدون سوزن مانند اینسوجت استفاده کنید.
- هنگاه تزریق، هرگونه استرس و نگرانی را از خود دور کنید و نفس عمیق بکشید. وجود اضطراب باعث منقبض شدن بدن و در نتیجه تزریقی دردناک خواهد شد.
نشانه‌های تزریق اشتباه انسولین
گاهی بیمار متوجه نمی‌شود که تزریق به درستی انجام نشده است. این علائم هشداردهنده ممکن است به خاطر تزریق نادرست انسولین باشند:
- درد و سوزش غیرمعمول در ناحیه تزریق
- کبودی یا ورم در ناحیه تزریق
- تغییرات غیرقابل پیش‌بینی قند خون؛ به این معنی که با وجود تزریق انسولین، حتی پس از گذشت مدت مناسب، هیچ تغییری در میزان قند خون رخ نمی‌دهد.
نتیجه گیری
تزریق انسولین برای جوابدهی خوب و موثر، نیاز به رعایت نکات تزریق دارد. در صورت تزریق اشتباه و غیر اصولی، فرد دیابتی با مشکلاتی همجون عدم جذب انسولین، پایین نیامدن قند و ایجاد ناراحتی و درد خواهد شد. در این مطلب 5 اشتباه رایج موقع تزریق انسولین را شرح دادیم. امیدواریم این نکات به شما کمک کند تا تزریقی راحت، ایمن و صحیح داشته باشید.