سرتیتر مطالب
معرفی علم ژنتیک
سوال اولی که در ذهن ما بوجود می‌آید این است که ژنتیک چیست ؟ به زبان ساده، شاخه‌ای از علم زیست شناسی است که به مطالعه‌ی ژن‌ها، تنوع ژنتیکی و وراثت در ارگانسیم‌ها(موجودات زنده) می‌پردازد. ژنتیک مدرن به مطالعه عملکرد و رفتار ژن‌ها می‌پردازد. هم‌چنین زمینه‌های فرعی زیادی از جمله ژنتیک مولکلولی، اپی ژنتیک و ژنتیک جمعیت را ایجاد کرده‌است. در حال حاضر، با انجام آزمایش‌های ژنتیکی می‌توان بیشتر اختلالات مربوط به DNA مانند سرطان را شناسایی کرد. تنوع ژنتیکی و وراثت به ژنوم یا همان محتوای ژنتیکی یک موجود زنده بستگی دارد.در بیشتر موجودات زنده، ژنوم ساخته شده از DNA می‌باشد اما در بعضی از ارگانسیم‌ها مانند ویروس‌ها، ساخته شده از RNA است. یکی از تفاوت عمده‌ی DNA و RNA به ترتیب در این است که دو رشته‌ای و تک رشته‌ای هستند. البته باید توجه داشت که در خصوصیات بیشتر دیگری باهم تفاوت دارند.
محصولات مرتبط
ژن و ساختار آن
واحد سازنده‌ی ژن‌ها، DNA است. در انسان اندازه‌ی ژن‌ها از چند صد باز DNA تا بیش از 2میلیون متفاوت است. در تحقیقاتی بین‌المللی به نام پروژه‌ی ژنوم انسانی، که با هدف تعیین توالی ژن انسانی انجام گرفت، تخمین زده‌شد که انسان بین 20 تا 25000 ژن دارد. هر فرد دو نسخه از هر ژن دارد که یک نسخه از هر یک از والدین است. آلل‌ها اشکال بروز ژن‌ها هستند. یعنی شکل بروز یک صفت وابسته به آلل سازنده‌ی آن است. تفاوت کمی از آنها در بازهای DNA، باعث بروز ویژگی‌های منحصر به فرد در شخص می‌شود. از آن جهت که ژن واحد عملکردی وراثت است، قرار گرفتن آن در یک موقعیت مشخص بر روی یک کروموزوم معین، باعث کد شدن(ساخته شدن) یک پروتئین مشخص می‌شود.
کروموزوم و DNA
DNA یا اسید دئوکسی ریبونوکلئیک که ماده‌ی وراثتی در انسان و تقریبا و تمام موجودات دیگر می‌باشد. بیشتر DNA یک فرد در هسته‌ی سلول یافت می‌شود. بخشی از ساختار آن شامل بازهای: آلی A(آدنین)، T(تیمین)، C(سیتوزین) و G(گوانین) می‌باشد. که به صورت دوتایی باهم جفت می‌شوند(A و C – T و G). قابل توجه است که 99درصد از این بازها در همه‌ی افراد یکسان است. ترتیب قرارگیری این بازها اطلاعات ژنتیکی موجودات را مشخص می‌کند.
به هر یک از بازهای جفت‌شده یک مولکول قند و یک مولکلول فسفات متصل است که در دو رشته، ساختار مارپیچی DNA را بوجود می‌آورند. این ساختار به ساختار نردبانی معروف است که پله‌ها از جنس جفت بازهای آلی و نرده‌ها از جنس فسفات و قند هستند. یکی از ویژگی‌های مهم DNA این است که می‌تواند از روی خود کپی یا اصطلاحا همانندسازی کند که این امر برای سلول بسیار حیاتی است؛ زیرا هر سلول جدید، باید یک نسخه‌ی دقیق از DNA قبلی را داشته باشد.
داخل هسته‌ی هر سلول تعدادی کروموزوم وجود دارد(بسته به نوع جاندار این تعداد متفاوت است). کروموزوم‌ها از پیچیدن DNA دور پروتئین معینی(هیستون‌ها) ساخته می‌شوند. که در مراحل مختلف سلولی شکل این ساختار یعنی کروموزوم متفاوت است. هنگامی که سلول در شرایط عادی قرار دارد، کروموزوم‌ها در هسته دیده نمی‌شوند. بیشتر اطلاعات بدست آمده از کروموزوم‌ها با مشاهده‌ی آنها در هنگام تقسیم است.
ساختار کروموزوم
هر کروموزوم دارای یک جایگاهی است که دو رشته‌ی آن به یکدیگر متصل می‌شوند که کروموزوم را به دو بخش یا دو بازو تقسیم می‌کند. بازوی بلند با نماد q و بازوی کوتاه با نماد p نمایش داده می‌شود. موقعیت این جایگاه در هر کروموزوم، شکل مشخصی به آن می‌دهد. شکل ساختاری ژنوم در تمام مدت عمر سلول یکسان نیست. وقتی سلول در شرایط عادی و خارج از تقسیم است، بصورت تک رشته‌ای و بلند دیده می‌شود که در این حالت به آن کروماتین گفته می‌شود. اما در هنگام تقسیم کوتاه، فشرده و مضاعف می‌شود؛ یعنی بصورت دو رشته‌ای دیده می‌شود که همان کروموزوم است. هرتغییری که باعث خارج شدن کروموزوم‌ها از شکل طبیعی خود یا کم و زیاد شدن تعداد آنها شود جهش نام دارد. جهش‌ها باعث تنوع ژنتیکی بسیار بالایی در بروز یک صفت یا یک ژن می‌شوند. تعداد کروموزوم‌ها در انسان 23جفت است. 22تای آن کروموزوم‌های غیرجنسی و 1جفت آن کروموزوم جنسی است و در تعیین جنسیت نقش دارد. در خانم‌ها XX و در آقایان XY
منابع: – medlineplus – leicester
مطلبتون بسیار برام جالب بود چون به زبان ساده نوشته بودید
مفید و عالی ممنون از مطالب عالیتون
بسیار عالی
موفق باشید?
سلام
بهتون خسته نباشید میگم و میخاستم بگم از مقالتون خیلی لذت بردم
چون رشته خود من مهندسی هست و خیلی از علم ژنتیک اطلاعی نداشتم اطلاعات این مقاله رو بخاطر سادگی مطلبش دوست داشتم بخونم
ممنون میشم اگه از این دست مقاله دارین لینکش رو برام ارسال کنین
ممنون
خوشحالم که دوست داشتین .
داخل سایت زیمانو منتظر مقاله‌های جدید و به روز باشین