دندان‌ها یکی از مهم‌ترین سرمایه‌های سلامت و زیبایی ما هستند که حفظ و مراقبت از آن‌ها باید در اولویت قرار گیرد. اما بسیاری از ما بدون آگاهی کافی، روزانه خوراکی‌هایی مصرف می‌کنیم که می‌توانند تاثیرات مخربی بر دندان‌ها داشته باشند. پوسیدگی دندان، فرسایش مینای دندان و بیماری‌های لثه تنها بخشی از مشکلاتی هستند که به‌واسطه رژیم غذایی نامناسب ایجاد می‌شوند. شناخت خوراکی‌های مضر برای دندان، اولین قدم برای پیشگیری از آسیب‌های دهان و دندان است. در این مقاله، با 10 مورد از بدترین خوراکی ها برای دندان آشنا می‌شوید تا با کسب این اطلاعات بتوانید به حفظ سلامت دندان‌های خود کمک کنید.
خوراکی های مضر برای سلامت دندان ها
دندان‌ها در طول روز به طور مستقیم با مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی که مصرف می‌کنیم در تماس هستند. بسیاری از خوراکی‌ها، به‌خصوص آن‌هایی که شیرین، اسیدی یا چسبنده هستند، می‌توانند به تدریج سلامت دندان‌ها را به خطر بیندازند. این مواد خوراکی نه تنها مینای دندان را تضعیف می‌کنند، بلکه محیطی ایده‌آل برای رشد باکتری‌های مضر ایجاد کرده و خطر پوسیدگی و بیماری‌های لثه را افزایش می‌دهند. اگرچه ممکن است حذف کامل این خوراکی‌ها از رژیم غذایی دشوار باشد، اما آگاهی از مضرات آن‌ها و نحوه مدیریت مصرفشان، قدمی بزرگ برای حفظ لبخند زیبا و دندان‌های سالم است. از خوراکی های مضر برای دندان عبارتند از:
نوشابه‌های گازدار
نوشابه‌ها ترکیبی از قند و اسید هستند که هر دو برای دندان‌ها مخربند. قند موجود در نوشابه با باکتری‌های دهان ترکیب شده و اسید تولید می‌کند که به مینای دندان آسیب می‌رساند. اسید فسفریک و کربنیک موجود در نوشابه‌ها به تنهایی می‌توانند مینای دندان را فرسایش دهند. حتی نوشابه‌های رژیمی، که بدون قند هستند، به دلیل داشتن اسید بالا، برای دندان‌ها مضر هستند. مصرف مکرر نوشابه، به‌ویژه بدون استفاده از نی، می‌تواند پوسیدگی دندان‌ها را تسریع کند و حتی رنگ دندان‌ها را به مرور زمان تغییر دهد.
مطالعه بیشتر: 10 راه برای جرم گیری دندان در خانه
میوه‌های خشک‌شده
میوه‌های خشک مانند کشمش، خرما، زردآلو و انجیر اگرچه به عنوان خوراکی‌های سالم شناخته می‌شوند، اما برای دندان‌ها مشکلاتی ایجاد می‌کنند و می‌توان از آن‌ها نیز به عنوان بدترین خوراکی ها برای دندان یاد کرد. این خوراکی‌ها حاوی قند طبیعی فراوان هستند و به دلیل بافت چسبناک، به راحتی به سطح دندان‌ها و بین شیارهای آن می‌چسبند. ماندن این ذرات در دهان باعث تغذیه باکتری‌ها و تولید اسید می‌شود که در نهایت منجر به پوسیدگی و ایجاد پلاک می‌شود. برخلاف میوه‌های تازه که آب کافی برای شستشوی خود دارند، میوه‌های خشک بیشتر از سایر مواد غذایی روی دندان‌ها باقی می‌مانند و تمیز کردن آن‌ها دشوار است.
بستنی
بستنی ترکیبی از قند و چربی است که با وجود خوشمزگی، برای دندان‌ها مضر است. قند موجود در بستنی باعث تغذیه باکتری‌های دهان شده و پوسیدگی دندان‌ها را تسریع می‌کند. اگر بستنی‌های صنعتی با افزودنی‌های چسبنده مانند شکلات، کارامل یا مغزها مصرف شوند، خطر بیشتری برای دندان‌ها ایجاد می‌کنند. از طرف دیگر، سرمای بستنی می‌تواند دندان‌های حساس را تحریک کند و حتی ترک‌های ریز در مینای دندان ایجاد کند، به‌ویژه اگر دندان‌ها از قبل آسیب‌دیده باشند.
چیپس و اسنک‌های شور
چیپس و اسنک‌های شور از مواد نشاسته‌ای فرآوری‌شده تولید می‌شوند که به سرعت در دهان به قند تبدیل می‌شوند و از بدترین خوراکی ها برای دندان محسوب می‌شوند. خرده‌های این مواد معمولا بین دندان‌ها گیر می‌کنند و محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کنند. علاوه بر این، ماهیت چسبناک چیپس باعث می‌شود که ذرات آن به شیارهای دندان‌ها بچسبند و تمیز کردن آن‌ها دشوار باشد. این مواد غذایی نه تنها به پوسیدگی کمک می‌کنند، بلکه مصرف مکرر آن‌ها می‌تواند باعث تشکیل پلاک دندانی شود.
آب‌میوه‌های صنعتی
آب‌میوه‌های صنعتی، اگرچه ممکن است به ظاهر سالم به نظر برسند، اما حاوی مقادیر زیادی قند افزوده هستند. اسید طبیعی موجود در آب‌میوه‌ها نیز باعث فرسایش مینای دندان می‌شود. وقتی آب‌میوه‌های صنعتی به طور مداوم و بدون شستشوی دهان مصرف شوند، خطر پوسیدگی دندان به شدت افزایش می‌یابد و به همین دلیل به عنوان خوراکی های مضر برای دندان هستند. حتی اگر این آب‌میوه‌ها بدون قند اضافی باشند، اسیدی بودن آن‌ها می‌تواند مینای دندان را به مرور زمان تضعیف کند و دندان‌ها را حساس‌تر کند.
آبنبات‌های سفت و چسبنده
آبنبات‌ها به‌ویژه انواع سفت و چسبنده، یکی از بدترین خوراکی ها برای دندان محسوب می‌شوند. آبنبات‌های سفت به مدت طولانی در دهان باقی می‌مانند و قند موجود در آن‌ها برای مدت زیادی با بزاق ترکیب می‌شود و محیطی ایده‌آل برای رشد باکتری‌های مضر ایجاد می‌کند. این باکتری‌ها با تولید اسید، مینای دندان را تخریب می‌کنند. آبنبات‌های چسبنده مانند تافی یا کارامل مشکل دیگری ایجاد می‌کنند؛ این خوراکی‌ها به شیارها و سطوح بین دندانی می‌چسبند و تمیز کردن آن‌ها دشوار است، که خطر پوسیدگی دندان را به شدت افزایش می‌دهد. علاوه بر این، آبنبات‌های سفت ممکن است باعث شکستگی دندان‌ها شوند.
نان سفید و مواد نشاسته‌ای
نان سفید و مواد نشاسته‌ای مانند کراکرها و ماکارونی در تماس با بزاق دهان به قند ساده تبدیل می‌شوند. این قند باعث رشد باکتری‌های مضر در دهان شده و اسید تولید شده توسط آن‌ها مینای دندان را تخریب می‌کند. خرده‌های نان به‌راحتی در شیارها و بین دندان‌ها گیر می‌کنند و تمیز کردن آن‌ها دشوار است. مصرف مکرر این مواد غذایی می‌تواند منجر به تشکیل پلاک و در نهایت پوسیدگی شود.
مطالعه بیشتر: مقایسه نخ دندان و واتر جت دندان
سس‌های شیرین و اسیدی
سس‌هایی مانند کچاپ، باربیکیو و سس‌های دیگر، ترکیبی از قند، اسید و مواد چسبنده هستند که می‌توانند مینای دندان را تضعیف کنند و به همین دلیل در دسته خوراکی های مضر برای دندان قرار می‌گیرند. این سس‌ها معمولا به سطح دندان‌ها می‌چسبند و شستشوی آن‌ها دشوار است. قند موجود در سس‌ها، با تولید اسید توسط باکتری‌های دهان، خطر پوسیدگی دندان‌ها را افزایش می‌دهد. همچنین، مصرف مداوم این مواد غذایی باعث تغییر رنگ و لکه‌دار شدن دندان‌ها می‌شود.
در ادامه بخشی از گزارش بنیاد سلامت دهان و دندان (Oral Health Foundation) را می‌خوانیم:
سس‌هایی مانند کچاپ اغلب قند بالایی دارند و حتی ممکن است از نوشیدنی‌های شیرین مضرتر باشند. خاصیت چسبندگی و اسیدی این سس‌ها باعث می‌شود به دندان‌ها بچسبند و در صورت مصرف مکرر، تخریب مینای دندان را تشدید کنند. قند موجود در سس‌ها با باکتری‌های پلاک واکنش داده و اسیدهایی تولید می‌کند که مینای دندان را تخریب کرده و باعث ایجاد پوسیدگی و حفره می‌شوند. این حفره‌ها معمولا نیاز به پر کردن دارند و در موارد شدید ممکن است منجر به کشیدن دندان هم بشوند.
پیشنهاد خرید: شما می‌توانید برای حفظ بهداشت دهان و دندان و جلوگیری از پوسیدگی‌ها، خرید واتر جت دندان را از فروشگاه زیمانو انجام دهید.
قهوه و چای شیرین‌شده
قهوه و چای به دلیل داشتن رنگدانه‌های قوی، می‌توانند به مرور زمان باعث تغییر رنگ دندان‌ها شوند. اگر همراه با قند یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی مصرف شوند، خطر پوسیدگی نیز افزایش می‌یابد. اسیدی بودن قهوه و چای مینای دندان را تضعیف می‌کند و در صورت مصرف مداوم، احتمال زرد شدن و پوسیدگی دندان بیشتر می‌شود.
لیموترش و مرکبات
مرکبات مانند لیمو ترش، پرتقال و گریپ‌فروت به دلیل داشتن اسید فراوان، می‌توانند مینای دندان را فرسایش دهند. مصرف مستقیم یا ماندن طولانی‌مدت آب‌مرکبات روی دندان‌ها، خطر فرسایش مینای دندان و حساسیت دندانی را افزایش می‌دهد. مصرف این خوراکی‌ها به‌ویژه در افرادی که دندان‌های حساس دارند، باید با احتیاط بیشتری انجام شود.
مطالعه بیشتر: بهترین روش ها برای جلوگیری از پوسیدگی دندان ها
نتیجه‌گیری
حفظ سلامت دندان‌ها به مراتب ساده‌تر از درمان مشکلات ناشی از آسیب‌های دندانی است. خوراکی‌هایی که در این مقاله معرفی شدند، اگرچه بخشی از رژیم غذایی روزمره بسیاری از افراد هستند، اما مصرف مداوم و کنترل‌نشده آن‌ها می‌تواند تاثیرات مخربی بر سلامت دهان و دندان داشته باشد. آگاهی از این آسیب‌ها و کاهش مصرف چنین مواد غذایی، در کنار رعایت بهداشت دهان و دندان، گامی بزرگ در حفظ سلامت دندان‌ها است.
با مدیریت مصرف خوراکی های مضر برای دندان و جایگزین کردن آن‌ها با مواد غذایی مفیدتر، می‌توان از بسیاری از مشکلات مانند پوسیدگی، فرسایش مینای دندان و بیماری‌های لثه پیشگیری کرد. همچنین مراجعه منظم به دندان‌پزشک برای بررسی و پیشگیری از مشکلات احتمالی، کلید حفظ لبخندی سالم و زیبا است.