سرتیتر مطالب
بدن انسان بدون دریافت اکسیژن قادر به ادامه ی حیات نیست، همین موضوع یکی از دلایل اصلی است که انسان هنوز جایی دیگر به جز کره ی زمین برای زندگی پیدا نکرده است. مقدار اکسیژن مورد نیاز بدن به صورت طبیعی توسط بینی و دهان از محیط اطراف تامین میشود سپس توسط ریه ها جذب خون می‌گردد و برای استفاده توسط سلول های دیگر آماده می‌گردد. اما اگر بدن به دلیل مشکلات ریوی یا اختلال در گردش خون قادر به دریافت و مصرف این اکسیژن نباشد چه؟ پایین بودن اکسیژن خون می‌تواند مانند یک تحدید برای سلامتی فرد به حساب آید و سلامت اندام های دیگر را نیز تحت خطر قرار دهد.
در ادامه ی این مطلب قصد داریم به پرسش اکسیژن خون نرمال چند است؟ عوامل موثر بر کاهش اکسیژن خون نرمال، علائم و راه های درمان را بررسی کنیم، تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
نحوه عملکرد اکسیژن خون نرمال
- گلبول های قرمز موجود در خون وظیفه ی حمل اکسیژن را به اندام های مختلفی از جمله قلب و مغز دارند اما اکسیژن خون چقدر باید باشد؟ هر گلبول قرمز توانایی حمل 4 مولکول اکسیژن را دارد. مقدار اکسیژنی که در خون یافت میشود را با نام درصد اکسیژن اشباع خون می‌شناسیم.
- حدود 90 درصد از انرژی مورد نیاز بدن ما از طریق اکسیژن تامین میشود، اکسیژن در انجام فرایند هایی مانند جایگزینی سلول های فرسوده، آزاد سازی انرژی های موجود در غذا و عملکرد سیستم ایمنی بدن موثر است.
جدول اکسیژن خون در سنین مختلف
در ادامه جدول اکسیژن خون نرمال را در گروه‌های سنی مختلف مورد بررسی قرار خواهیم داد:
محصولات مرتبط
| سطح اکسیژن خون (SpO2) نرمال | گروه سنی |
|---|---|
| ۹۵% تا ۱۰۰% | کودکان و بزرگسالان |
| ۹۵% تا ۹۰% | بالای۷۰ سال |
اکسیژن خون نرمال در سالمندان
بدن سالمندان نسبت به افراد بزرگسال ضعیف‌تر و از حساسیت بالاتری برخوردار است.میزان اکسیژن خون در سالمندان بین ٪۹۵ تا ۱۰۰٪ می‌باشد که این عدد عموما بر ۹۵، ۹۶ می‌ایستد، مقدار PaO2 نیز بازه‌ای بین ۸۰ تا ۱۰۰ میلیمتر جیوه دارد.
از آنجایی که اندام‌های مختلف بدن سالمندان عملکرد قبل خود را ندارند و بیشتر در معرض آسیب قرار دارند، لازم است نسبت به علائم کمبود اکسیژن خون آگاه بود و در صورت مشاهده هر یک، سریعا با پزشک متخصص مشورت کرد.
اکسیژن خون نرمال در کودکان
اکسیژن خون بچه‌ها باید چند باشد؟ سطح اکسیژن خون نرمال کودکان مانند بزرگسالان، معمولا بین ۹۵% تا ۱۰۰% است. این میزان به عنوان سطح اشباع اکسیژن (SpO2) شناخته میشود و نشان‌دهنده درصد هموگلوبین در خون است که با اکسیژن اشباع شده است. (اشباع اکسیژن خون یک شاخص مهم برای سلامت تنفسی است و به پزشکان کمک می‌کند تا عملکرد ریه‌ها و توانایی بدن در انتقال اکسیژن به بافت‌ها را ارزیابی کنند.)
اکسیژن خون نرمال نوزادان
- در نوزادان و شیرخواران: سطح اکسیژن خون معمولا بین ۹۷% تا ۱۰۰% است. با این حال، در چند دقیقه اول پس از تولد، ممکن است این میزان کمتر باشد.
- در نوزادان نارس: نوزادان نارس ممکن است به طور موقت سطوح پایین‌تری از اکسیژن خون داشته باشند. در این موارد، نظارت دقیق توسط متخصصان نوزادان ضروری است.
اکسیژن خون نرمال در بارداری
در دوران بارداری، بدن زنان تغییرات قابل توجهی را تجربه می‌کند که می‌تواند بر سطح اکسیژن خون تاثیر بگذارد. با این حال، سطح نرمال اکسیژن خون (SpO2) در زنان باردار معمولا مشابه با زنان غیر باردار است و باید در محدوده ۹۵% تا ۱۰۰% باشد.
سطح اکسیژن خون در خواب و بیداری
در حالت بیداری، سطح نرمال اکسیژن خون (SpO2) برای اکثر افراد سالم بین ۹۵% تا ۱۰۰% است. فعالیت‌های روزانه مانند راه رفتن، ورزش کردن یا حتی استرس می‌توانند بر سطح اکسیژن خون تاثیر بگذارند. اکسیژن خون در خواب چقدر باید باشد؟ در طول خواب، به‌ویژه در مراحل عمیق خواب، تنفس ممکن است کندتر و سطحی‌تر شود، که می‌تواند منجر به کاهش جزئی در سطح اکسیژن خون شود. با این حال، سطح اکسیژن خون همچنان باید در محدوده نرمال ۹۴% تا ۱۰۰% باقی بماند.
اکسیژن خون خطرناک چند است؟
میزان طبیعی اکسیژن خون، که با فشار جزئی اکسیژن (PaO2) اندازه‌گیری میشود، اکسیژن خون طبیعی در محدوده ۷۵ تا ۱۰۰ میلیمتر جیوه قرار دارد. هنگامی که سطح اکسیژن خون به زیر ۶۰ میلیمتر جیوه کاهش یابد، این وضعیت به عنوان کمبود اکسیژن در خون (هیپوکسمی) شناخته میشود و نیاز به تجویز اکسیژن مکمل توسط پزشک است. این شرایط باید جدی گرفته شود، زیرا کمبود شدید اکسیژن می‌تواند به قسمت‌های اصلی بدن آسیب برساند و نیاز به اقدامات پزشکی فوری دارد.
چه چیزی باعث کاهش سطح اکسیژن خون نرمال میشود؟
- ارتفاع بالا یا دریا زدگی
- اختلال در گردش خون
- کم خونی یا آنمی
- سندروم اضطرار تنفسی حاد
- بیماری های ریوی مانند آسم، برونشیت و انسداد مزمن ریه (COPD)
- بیماری های قلبی به مرور زمان، باعث کاهش اکسیژن خون می‌شوند.
- آپنه تنفسی در خواب
- داروهای ضد درد قوی که باعث کند شدن تنفس می‌شوند.
- آمفیزم
- وجود گاز در ریه
- آب آوردن ریه
- در برخی موارد نیز علائم بیرونی نظیر کمبود اکسیژن و هوای آلوده می‌تواند منجر به کاهش اکسیژن نرمال خون شود، در این شرایط استفاده از دستگاه تصفیه هوا در محیط های بسته بسیار کمک کننده است.
استفاده از ماسک های پزشکی تاثیری بر کاهش سطح اکسیژن خون نرمال نخواهند داشت، اگر در استفاده از ماسک احساس تنگی نفس می‌کنید، علت آن می‌تواند ناشی از اضطراب ماسک باشد.
اکسیژن خون چقدر باید باشد؟
سطح ایده‌آل اشباع اکسیژن خون (SpO2) باید تا حد امکان به ۱۰۰ درصد نزدیک باشد. با این حال، سطح طبیعی آن در افراد سالم معمولا بالای ۹۵ درصد است. SpO2 بالای ۹۵ درصد نشان می‌دهد که میزان کافی اکسیژن در خون گردش دارد. افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی مزمن مانند آسم و COPD، ممکن است سطوح پایین‌تری از SpO2 در حد ۸۸ تا ۹۰ درصد داشته باشند که به تنهایی دلیلی برای نگرانی محسوب نمی‌شود. سطح اکسیژن خون نرمال توسط آزمایش خون ABG یا دستگاهی به نام پالس اکسیمتر اندازه گیری میشود.
آزمایش گاز خون شریانی یا ABG، در آزمایش ABG اکسیژن خون باید چند باشد؟
ABG یک آزمایش تهاجمی است که در آن نمونه خون، از سرخرگ مچ دست که دارای نبض است گرفته میشود. سرخرگ های دارای نبض می‌باشند اما سیاهرگ ها بدون نبض می‌باشند. در آزمایش ABG مقدار اکسیژن خون یا PaO2 بر حسب میلیمتر جیوه محاسبه می‌گردد که مقدار نرمال آن برای یک فرد سالم بین 80 تا 100 میلی متر جیوه است.
در این آزمایش مقدار گازهای دیگر موجود در خون به علاوه ی میزان اسیدی یا بازی بودن خون مشخص می‌گردد.
پالس اکسیمتر، در پالس اکسیمتر اکسیژن خون باید چند باشد؟
پالس اکسیمتر یک روش غیر تهاجمی اندازه گیری درصد اکسیژن اشباع خون یا به زبانی دقیق تر اشباع اکسیژن مویرگی محیطی و SpO2 است. این دستگاه یک وسیله ارزان و روش خانگی به منظور اندازه گیری و کنترل درصد اکسیژن اشباع خون برای افرادی است که سابقه ی افت اکسیژن خون دارند. این دستگاه در واقع برآوردی از میزان اکسیژنی که خون با توجه به میزان حداکثری خود حمل می‌کند نشان می‌دهد. مقدار اکسیژن خون نرمال در این دستگاه 95 تا 100 درصد می‌باشد، درصد پایین تر از 90 می‌تواند بحرانی و خطرناک باشد.
البته که این اعداد برای افراد مبتلا به کرونا و کسانی که بیماری انسداد ریوی COPD دارند بین 88 تا 92 درصد متغیر است، این درصد برای این افراد غیر عادی نیست، میزان اکسیژن خون نرمال این بیماران توسط پزشک و با توجه به شرایط بیمار مشخص می‌گردد.
اعتیاد به سیگار باعث ایجاد اشتباه در نتیجه این تست و نمایش درصدی بیشتر خواهد شد، زیرا میزان مونوکسیدکربن موجود در خون افراد سیگاری که به دلیل مصرف دخانیات افزایش یافته را با اکسیژن اشتباه می‌گیرد و همین موضوع باعث نمایش درصد بیشتر خواهد شد. سرد بودن نوک انگشتان و داشتن لاک ناخن از دیگر مواردی هستند که این دستگاه را به اشتباه می‌اندازند.
مطالعه ی جدول زیر در پاسخ به سوال اکسیژن خون باید چند باشد کمک کننده است.
اکسیژن خون نرمال چند است؟
- در پاسخ به سوال اکسیژن خون چقدر باید باشد؟ می‌توان گفت به صورت خلاصه اعدادی بین 80 تا 100 میلی مترجیوه را برای PaO2 و 95 تا 100 درصد را برای SpO2 می‌توان در نظر گرفت.
- درصد SpO2 پایین تر از 90 درصد ، شرایط بحرانی است و می‌تواند منجر به آسیب اندام هایی مانند قلب، ریه و کبد شود. سطح PaO2 پایین تر از 75 میلیمتر بر جیوه، هیپوکسمی است و مقدار پایین تر از 60 میلیمتر بر جیوه می‌تواند بحرانی باشد، در این شرایط احتمالا پزشک با توجه به شرایط بیمار استفاده از دستگاه اکسیژن ساز، کپسول اکسیژن و ماسک اکسیژن را پیشنهاد می‌کند.
هیپوکسمی خاموش چیست؟
- کاهش سطح اکسیژن خون که به هیپوکسمی نیز معروف است می‌تواند برای سلامتی بسیار آسیب رسان باشد، هیپوکسمی زمانی اتفاق می‌افتد که بدن انسان در رساندن اکسیژن به تمام اندام ها، بافت ها و سلول های بدن مشکل دارد.
- در این شرایط بدن فرد دچار افت ناگهانی و شدید اکسیژن میشود، اما علائمی مانند تنگی نفس و دیگر علائم افت اکسیژن خون را ندارد. این اتفاق در بیماران کرونایی بسیار شایع است، به همین علت لازم است میزان اکسیژن خون این افراد به صورت مرتب کنترل گردد.
اکسیژن خون باید چند باشد؟
در شرایط عادی نیاز به چک کردن دائم سطح اکسیژن خون افراد نیست، بدن انسان خود به صورت طبیعی دارای سطح اکسیژن خون نرمال است. اما با مشاهده ی موارد ناشی از افت اکسیژن یا یکسری بیماری های زمینه ای که باعث افت سطح اکسیژن خون نرملا خواهند شد، اندازه گیری اکسیژن خون به صورت مرتب، ضروری می‌گردد. در ادامه علائمی را با یکدیگر مرور می‌کنیم که نشان از کاهش سطح اکسیژن خون نرمال دارند. در صورت مشاهده ی هر یک از این علائم سریعا به پزشک مراجعه نمایید.
علائم کاهش سطح اکسیژن خون
هیپوکسی یا کمبود اکسیژن خون یک وضعیت جدی است که باید بلافاصله به آن رسیدگی شود. وقتی میزان اکسیژن خون به کمتر از 95 درصد برسد، فرد در معرض خطر ابتلا به هیپوکسی قرار می‌گیرد. عوارض هیپوکسی می‌تواند شامل آسیب به مغز، کلیه‌ها و قلب باشد. علائم کاهش سطح اکسیژن خون شامل:
- تنگی نفس
- افزایش ضربان قلب
- اختلالات بینایی
- سردرد و سرگیجه
- بی قراری
- تنفس سریع و پی در پی
- درد در قفسه سینه
- فشار خون بالا
- عدم هماهنگی
کی به پزشک مراجعه کنیم؟
پایین بودن سطح اکسیژن خون می‌تواند عواقب جبران ناپذیری برای فرد به همراه داشته باشد و منجر به آسیب مغزی و حتی مرگ شود، در این بخش به مواردی اشاره خواهیم کرد که در صورت مشاهده باید فورا به پزشک مراجعه کنید.
- تنگی نفس به هنگام استراحت
- بیدار شدن ناگهانی به همراه تنگی نفس
- تپش قلب شدید
- تنگی نفس شدید و ناگهانی
راه های درمانی
راه های درمانی به دریافت اکسیژن مکمل و راهکار های خانگی که به سطح کیفیت عمومی فرد کمک می‌کنند تقسیم می‌شوند.
اکسیژن مکمل توسط پزشک برای افرادی تجویز میشود که به دلیل یکسری از بیماری های خاص، سطح اکسیژن خون بسیار پایینی را تجربه می‌کنند. این اکسیژن توسط دستگاه اکسیژن ساز یا کپسول های اکسیژن که در حجم های مختلفی تولید می‌شوند، به کمک سوند نازال اکسیژن یا ماسک تنفسی اکسیژن به ریه فرد می‌رسد. البته که در برخی موارد تنها اسپری و دارو تجویز میشود.
اما از راهکارهایی که در طولانی مدت به افزایش سطح اکسیژن خون کمک می‌کنند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ترک سیگار و دوری از افرادی که در مکان های بسته سیگار می‌کشند.
- داشتن برنامه ی غذایی سالم از جمله مصرف سبزیجات و آنتی اکسیدان ها
- تمرین های تنفسی
- ورزش
حرف پایانی
اطلاع از موضوع اکسیژن خون چقدر باید باشد در بررسی و انجام اقدامات بعدی آن بسیار کمک کننده است. همانطور که گفتیم بدون دریافت کافی اکسیژن و استفاده درست از آن توسط بدن عملکرد تمام اندام ها و بافت های بدن مختل خواهد شد. هر چند این اکسیژن به صورت طبیعی از محیط دریافت میشود، بدن همه افراد قادر به جذب و استفاده از آن نیست، در این موارد بهترین راه حل مراجعه به پزشک می‌باشد. اما تغییری کوچک در سبک زندگی نیز می‌تواند به بهبود کلی سطح اکسیژن خون ما کمک شایانی کند.